Kemalpaşazade
| Ibn Kemal Şemseddin Ahmed | |
|---|---|
| Biografske informacije | |
| Rođenje | 1468. ili 1469. Edirne ili Tokat |
| Smrt | 16. aprila 1534. Istanbul |
| Obrazovanje | |
| Zanimanje | sudac i književnik |
| Opus | |
| Jezik | turski |
Ibn-i Kemal ili Kemalpaşazâde (Edirne (?), 1469. – Istanbul, 16. aprila 1534.) je bio turski književnik. Ističe se kao historičar, teolog, književnik i pjesnik. Smatra se jednim od najznačajnijih osmanskih intelektualaca i jednim od najvažnijih historičara svoga vremena.
Tekstovi ga spominju s raznim imenima. Najpoznatije je Kemalpaşazâde, a može biti i Ibn Kemal, Ibn Kemal Paşa, Şemseddin Ahmed ili Şemseddin Ahmet ibn Süleyman ibn Kemal Paşa.
Njegovo pravo ime je bilo Şemseddin Ahmed bin Süleyman i bio je sin Kemal-paše, točnije Süleyman-bega, jednog od vodećih zapovjednika za vrijeme sultana Fatih Mehmeta pa potom dobiva naziv Ibn-i Kemal. Njegova majka je bila kći Ibn-i Küpelija, jednog od uvidnih učenjaka tog perioda. Rođen je vjerovatno 15. maja 1469.[1] U nekim je izvorima zabilježeno da je rođen u Tokatu, u drugima u Edirneu, a neki tvrde da je bio iz Amasye.
Kao mladić služio je kao konjanik u vojsci Ibrahim-paše u Bajazitovim ekspedicijama. Kasnije je studirao kod nekoliko poznatih vjeroučitelja i nakon završenog školovanja u medresi, postao je nastavnik a potom sudac u Jedrenu. Naučio je Kur'an napamet, proučavao je arapski jezik i književnost, logiku i perzijski jezik od učenjaka iz Amasye.
Vrlo cijenjen učenjak, sultan Bajazit II je naručio da na Osmanskom jeziku napiše tursku povijest, Tevarih-i Al-i Osman (Ljetopisi Osmanove kuće), koja pokriva događaje između Bajazita II. (1481) i bitke kod Mohača (1526). Stil povijesnog djela je vrlo ukrašen i nadahnut.
Stoga je napredovao i napokon je imenovan (1516) za anatolijskog kazaskera[2]. Pratio je Selima I u vojnom pohodu na Egipat, tijekom kojeg je s arapskog preveo djela egipatskog povjesničara ibn Taghribirdija[3]. S mjesta kazaskera je smjenjen pri povratku sultana sa egipatske kampanje. Kako je pao u nemilost, vratio je se u rodni Edirne gdje je se obratio studijama i istragama. Zatim je radio kao profesor u medresama u Edirneu i u Istanbulu.
Nakon smrti Zenbilli Ali Efendije 1526. godine, izabran je za šeika al-Islama. Imao je zaštitu sultana Sulejmana. Na tom mjestu ostao je osam godina. Umro je u Istanbulu 16. aprila 1536. Pokopan je pored džamije Emira Buharija u Edirnekapiju.
Iako je najpoznatiji kao povjesničar, Kemalpaşazâde je također bio veliki učenjak i talentiran pjesnik. Napisao je brojne komentare o Kur'anu, rasprave o sudskoj praksi i muslimanskoj teologiji i filozofiji, te na arapskom jeziku jedno filološko djelo pod naslovom Daqaʿiq al-Haqaʿiq (Suptilnosti istine). Njegova najbolja pjesnička djela uključuju Nigaristan (Galerija slika), napisan na perzijskom jeziku po uzoru na Saʿdījev Būstān i Golestān. Pjesma Yusuf ü Züleyha prepričava priču o Josipovoj i Potifarovoj ženi (Zulejka u islamskoj tradicij). U njegovom opusu nalazimo također vrlo zanimljiv divān.
Bio je učenjak i vrlo dobro je poznavao arapski i perzijski jezik. Većinu svojih djela je napisao na arapskom. Napisao je više od 200 djela na arapskom i turskom jeziku u obliku rasprava, članaka i knjiga. Među njima nalaze se djela iz polja medicine, povijesti, filozofije, poezije i fikha. Neka od njegovih djela su:
- Dakâyıku'l-Hakâyık
- Yûsuf u Züleyha
- İdrisi Bitlisi'nin Heşt Behişt Tercümesi
- Zagyir ve Tenkîh
- Islâh-ı Mefatih
- Keşşâf'a Na-tamâm Bir Haşiye
- Şerhu Mefatih
- Mühimmat
- Makîtu'l-Luga
- Nigaristan
- Osmanlı Tarihi (Osmanska povijest, 10 svezaka)
- ↑ 3. Zu-l-ka'de 873. po islamskom kalendaru.
- ↑ Kazasker ili Kadıasker (قاضيعسكر ḳāżı'asker) je bio vojni sudac i jedan on najviših upravnih kadrova u Osmanskom carstvu. Kazaskeri su bili redovni članovi divana, dakle sabor sultanovih savjetnika.
- ↑ Ibn Taghribirdi (Kairo, 1410 – 1470), poznat kao Ibn Taghrī Birdī ili Jamāl al-Dīn Yūsuf ibn al-Amīr Sayf al-Dīn Taghrībirdī.
