Kasnoantička bazilika Dabravine, Vareš
Kasnoantička bazilika Dabravine nalazi se u naselju Dabravine, opština Vareš, Zeničko-dobojski kanton , Federacija Bosne i Hercegovine , Bosna i Hercegovina. Proglašena je za nacionalni spomenik BiH. [1]
Lokacija[uredi | uredi kod]
Dabravine se nalaze između Vareš i Breze, iznad klisure potoka Stavnja, na lijevoj obali, na teško pristupačnoj zaravni Gradina.
Istraživanja[uredi | uredi kod]
Metalurški inženjer Karl Fitzinger je 1891. godine vršio prva iskopavanja na lokalitetu. Rezultate iskopavanja je objavio kustos Vjenceslav Radimski 1892. godine. [2]
Tokom 1954. godine izvršeno je reviziono iskopavanje, pod stručnim nadzorom Dimitrija Sergejevskog. Pokretni arheološki materijal je deponiran u prostorijama Zemaljskog Muzeja u Sarajevu i u Zavičajnom muzeju u Visokom.[3]
Bazilika je izgrađena krajem 5. ili u prvoj polovini 6. stoljeća. Uništena je požarom u provali Avara i Slavena krajem 6. ili početkom 7. stoljeća.[4] Prije toga su izvršene prepravke kamenog namještaja. Prilikom iskopavanja u gareži su pronađeni ulomci tegule, rastopljenog prozorskog stakla i avarska strelica.
Crkva je jednobrodna, sa narteksom ugrađenim u stijenu. Oko bazilike je zid sa dva objekta slična tornjevima. Osim crkve u unutrašnjosti zidina je pronađen i niz malih prostorija koje podsjećaju na monaške ćelije. Građena je vrlo nemarno. Upotrijebljen je lomljeni kamen koji je samo mjestimično pritesan, bez reda polagan u zidove (opus incertum) i vezan nekvalitetnim malterom. Pod je bio nabijena zemlja ili estrih. Kao pokrov korišten je rimski crijep. Kameni namještaj, sudeći po tipiziranoj i preciznoj izradi, te bogatim dekorativnim motivima, proizvod je iskusne klesarske radionice. Izrada skulpture podsjeća na drvorez. Dekorativni motivi u većini su tipično kasnoantički. Prikazani su motiv krsta sa dva jagnjeta, listovi vrbe i vinove loze, ptice raširenih krila, glave ovnova, medvjeda, jelena, ljudske glave i poznati repertoar simbolike jevanđelja (orao, krava, dijete)
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ „Arheološko područje Dabravine”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ „Đuro Basler – Arhitektura kasnoantičkog doba u Bosni i Hercegovini”. Filozofski fakultet Sarajevo, 2011 -. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Alojz Benac-Đuro Basler-Borivoj Čović-Esad Pašalić-Nada Miletić-Pavao Anđelić - KULTURNA ISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE”. Veselin Masleša, Sarajevo, 1966. Pristupljeno 9. 2. 2016.[mrtav link]
- ↑ „Ivo Bojanovski: BOSNA I HERCEGOVINA U ANTIČKO DOBA”. Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988. Pristupljeno 9. 2. 2016.
