Ivan Božić
Ivan Božić (Makarska, 23. april 1915 – Beograd, 20. avgust 1977) je bio jugoslovenski istoričar.
Biografija[uredi | uredi kod]
Rano detinjstvo je proveo u Prčanju a školovao se u Dubrovniku, gde je 1934. završio klasičnu gimnaziju. Studirao je istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu (1934 — 1938). Bio je bibliotekar, zatim od 1940. asistent na Katedri za opštu istoriju srednjeg veka i pomoćne istorijske nauke. U posleratnik godinama je radio na Filozofskom fakultetu kao predavač, a kad je 1951. doktorirao disertacijom Dubrovnik i Turska u XIV i XV (objavljena kao knjiga 1952) izabran je za docenta, kasnije za vanrednog pa za redovnog profesora. Radio je godinu dana (1953/54) u Parizu kao lektor držeći na univerzitetu kurseve o jeziku i kulturi Južnih Slovena. Godinu dana kasnije proveo je u Veneciji istražujući u arhivama i bibliotekama. Bio je dekan Filozofskog fakulteta u Beogradu, predsednik Saveza istoričara Srbije i Jugoslavije, urednik časopisa i organizator brojnih publikacija i naučnih skupova. Izabran je za redovnog člana Crnogorske akademije nauka i umjetnosti i za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti.
Božić je svojim obimnim delom stvaranim u toku četiri decenije u više pravaca unapredio srpsku istoriografiju u drugoj polovini XX veka. U prvom periodu rada bio je zaokupljen temama iz unutrašnje istorije Dubrovnika i odnosa balkanskih država prema Turcima u vreme njihovih velikih osvajanja. Tematiku je zaokružio disertacijom o Dubrovniku i Turskoj mada se pojedinim pitanjima iz ove tematike vraćao i kasnije. Drugo polje na kome je Božić istrajno i sistematski radio činili su agrarni odnosi. Počeo je sa celinom srpske države u knjizi Dohodak carski. Povodom 198. člana Dušanovog zakonika (1956), zatim raspravama o plemenitoj baštini (Konj dobri i oružje, 1956), Parasporu (1956) a kasnije se suzio na oblasti Zete i severne Albanije. Značajne novine je uneo ne samo zahvaljujući mletačkoj arhivskoj građi, nego i zahvaljujući drukčijem repertoaru postavljenih pitanja zasnovanom na savremenoj socijalnoj istoriji. Značajne je prodore načinio u proučavanju katuna, plemena, sitnog plemstva u pojedinim župama i u planinskim oblastima u zaleđu primorskih gradova. Znatan deo studija o agrarnim i društvenim odnosima sabran je i preštampan u posthumno objavljenoj knjizi Nemirno Pomorje XV veka (1979).
Kao i drugi istoričari njegove generacije i Božić je rezultate svoga rada najradije saopštavao u obliku rasprave. Vrlo je uspešan bio u pisanju opštih pregleda i učestvovao je u izradi većine kolektivnih dela počev od Istorije naroda Jugoslavije (1953), preko Istorije Jugoslavije (1972,1974,1984) do Istorije srpskog naroda (II, 1982). Najveći podvig i po obimu i po količini novina predstavlja njegov drugi deo knjige Istorije Crne Gore (II/2, 1970), u kojoj je period 1386 — 1496. Pisao je udžbenike za osnovne i srednje škole i na taj način pomogao da se podigne nivo nastave istorije. Istorija humanizma u primorskim gradovima bila je Božićeva omiljena tema tokom čitavog stvaralaštva. Pisao je studije o Ksenofonu Filelfu i Filipu de Diversisu, čiji je opis Dubrovnika preveo na srpskohrvatski jezik, adaptirao je dubrovačke komediografe i pomogao da izađu na pozornicu. Bio je veoma predan nastavničkom radu, pomagao je razvoj mladih naučnih kadrova, unapredio nastavu pomoćnih istorijskih nauka. Veliki uticaj na studente vršila su (i dalje vrše) njegova umnožena predavanja iz diplomatike i hronologije.