Iranska svemirska agencija
Iranska svemirska agencija (fa) سازمان فضایی ایران Sazman-e Fazai-je Iran | |
Logo ISA-e | |
Osnovni podaci | |
---|---|
Država | Iran |
Ustanovljeno | 1. 2. 2004. |
Nadležnost | Ministarstvo informacijske i komunikacijske tehnologije |
Sjedište | Teheran |
Direktor | Mohsen Bahrami |
Mrežne stranice | |
www.isa.ir |
Iranska svemirska agencija (perz. سازمان فضایی ایران; Sazman-e Fazai-je Iran, akr. ISA) osnovana je 2004. godine s osnovnim zadatkom lansiranja domaćih istraživačkih i špijunskih satelita, te razvoja bioastronautičkog programa.
Pokusna testiranja vršena su u februaru 2007. i 2008. suborbitalnom raketom Kavošgar-1 koja predstavlja modificiranu verziju Šahaba-3, a u augustu iste godine raketom Safir lansirana je maketa satelita. Ova raketa-nosač daljnja je modifikacija Kavošgara (izdužena) i predstavlja velik iskorak s obzirom da je manje mase i dvostupanjskog tipa za razliku od drugih nacionalnih pionirskih raketa (trostupanjske ili četverostupanjske), uz jednaku ili sličnu iskoristivost u vidu slanja lakog tereta u nisku Zemljinu orbitu. Omid, prvi iranski umjetni satelit, lansiran je Safirom 2. 2. 2009. i njegova funkcija bila je obrada podataka za daljinska istraživanja i telekomunikacije. Raketa-nosač Safir korištena je i za lansiranje drugih iranskih satelita – Rasada-1 (jun 2011), Navida (februar 2012) i Fadžra (februar 2015).
Glavni iranski kozmodromi su Svemirski centar Imam Homeini smješten 50-ak km jugoistočno od Semnana, te Svemirski centar Šahrud koji se nalazi 40-ak km jugoistočno od grada Šahruda. Oba centra golemih su dimenzija i njihovi komandni centri, postrojenja i popratni objekti prostiru se na površinama od oko 100 km². Za vojne potrebe, Iran rabi i niz manjih raketodroma u okolici Koma (kod slaništa Hovz-e Soltan), Tabasa, Garmsara, na Kešmu, itd.
Paralelno s programom razvoja satelita, Iran ima i ambiciozni bioastronautički program s ciljem slanja ljudi u svemir. U februaru 2010. na atmosfersku visinu od 55 km lansirana je kapsula s mišem, crvima i kornjačama, a početkom iduće godine i maketa kapsule za primata. Dana 28. 1. 2013. u svemir je uspješno lansiran rezus makaki Pišgam čime je Iran postao šestom državom u svijetu koja je poslala životinje u svemir. Tri navedena lansiranja bioastronautičkog tipa vršena su raketama Kavošgar-B/C koje se unatoč identičnoj nomenklaturi bitno razlikuju od Kavošgara-1 s obzirom da su manjih dimenzija odnosno potiska i temelje se na seriji balističkih raketa kratkog dometa (Zelzal-3 i Fateh-110). Također, razlikuju se i funkcionalno jer nisu korištene za postavljanje biokapsula u orbitu već za kratki suborbitalni, višeminutni let iznad granice svemira.
Nove iranske rakete-nosači u fazi razvoja su Simorg i Koknus, koje se od Safira razlkuju po širem prvom stupnju pogonjenom s četiri raketna motora (u odnosu na raniju jednomotornu varijantu). Gotovi Simorg i maketa ljudske kapsule službeno su predstavljeni 2015. godine.
- Hasan Šafti (3. 2. 2004. – 18. 10. 2005)
- Ahmed Talebzade (18. 10. 2005. – 29. 7. 2008)
- Reza Tagipur (29. 7. 2008. – 29. 9. 2009)
- Muhamed-Ali Forgani (29. 9. 2009. – 15. 11. 2010)
- Hamid Fazeli (15. 11. 2010. – 13. 4. 2015)
- Mohsen Bahrami (13. 4. 2015. – danas)