Horizontski koordinatni sistem
Horizontski koordinatni sistem je sferni koordinatni sistem sa primarnom primenom u posmatračkoj astronomiji. Ukoliko koordinatni sistem vežemo za posmatrača koji se nalazi na Zemlji, položaje nebeskih tela na nebeskoj sferi možemo predstaviti onako kako ih posmatrač na datoj geografskoj širini i dužini vidi. U te svrhe je najoptimalnije koristiti horizontski koordinatni sistem. Položaji tela u horizontskom koordinatnom sistemu nisu stalni i menjaju se zbog Zemljine rotacije i revolucije.
Osnovne karakteristike[uredi | uredi kod]
Osnovna ravan u horizontskom koordinatnom sistemu je ravan horizonta. Osnovni pravac je pravac ka južnoj tački na horizontu. Osnovne tačke u ovom koordinatnom sistemu jesu zenit, nadir, južna tačka na horizontu. Zenit je tačka u kojoj prava, koja prolazi kroz tačku na kojoj se nalazi posmatrač, normalna na horizontsku ravan, seče nebesku sferu, dok je nadir njoj suprotna tačka (nalazi se ispod horizonta). Južna tačka je tačka u kojoj nebeski meridijan seče horizont, bliže južnom nebeskom polu.
Koordinate[uredi | uredi kod]
Na nebeskoj sferi u horizontskom koordinatnom sistemu položaj tela određujemo pomoću azimuta i visine.
Azimut (A) se meri u ravni horizonta, od južne tačke do preseka meridijana na kom se nalazi telo sa horizontom, u matematički negativnom, odnosno retrogradnom smeru (smer kazaljke na satu). Azimut može uzimati vrednosti od 0° do 360°. U geodeziji se azimut meri od severne tačke i tada uzima vrednosti (0°-180°) prema istoku ili zapadu, do južne tačke.
Visina (h) je ugao u središtu sfere koji se nalazi u ravni meridijana datog tela, normalnoj na ravan horizonta, i meri se od horizonta do nebeskog paralela na kome se dato telo nalazi. Visina može biti pozitivna (0°- +90°) za tela koja se nalaze iznad horizonta i negativna (0°- -90°) za tela koja se nalaze ispod horizonta.
Zenitna daljina (z) je retko korišćena koordinata koja predstavlja dopunu visini, odnosno ugaonu udaljenost paralela datog tela od zenita. Može se nalaziti u intervalu (0°-180°).
Korišćenjem elementarne sferne geometrije mogu se konvertovati koordinate datog nebeskog tela iz koordinata horizontskog koordinatnog sistema u koordinate ekvatorskog, ekliptičkog ili galaktičkog koordinatnog sistema, ukoliko su poznate vrednosti zvezdanog vremena, geografske širine i dužine za mesto na kome se posmatrač nalazi.
