Gnej Pompej Veliki (suprug Klaudije Antonije)
Za druge ličnosti ovog imena, vidite članak Pompej (razvrstavanje).Gnej Pompej Veliki (latinski: Gnaeus Pompeius Magnus, umro 47. g. n.e. ) bio je rimski plemić koji je živeo u 1. veku nove ere i ne treba ga mešati s njegovim imenjakom i članom prvog trijumvirata, Pompejem Velikim. Roditelji su mu, najverovatnije, bili Marko Licinije Kras Frugi, konzul 27. godine, i Skribonija, koja je bila kći Lucija Skribonija Libona, konzula 16. godine, i Kornelije Pompeje, kćeri Pompeje Velike, koja je, pak, bila kći trijumvira Pompeja.[1]
Prema biografu Svetoniju, Pompej je pripadao patricijskoj porodici koja je spadala među najdrevnije u Rimu. Po očevoj strani pripadao je rodu Licinija, ali u doba carstva ljudi patricijskog staleža često su se znali odreći očevih imena i uzeti imena majčinih predaka.[1]
Pompejevi deda i baka s majčine strane bili su direktni potomci Pompeje Velike, kćerke trijumvira Pompeja iz njegovog trećeg braka, sa Mucijom Tercijom. S očeve strane deda mu je bio konzul i provincijski namesnik Marko Licinije Kras Dives. Ovaj je Kras, pak, bio adoptivni sin konzula i vojnog zapovednika Marka Licinija Krasa, unuka trijumvira Marka Licinija Krasa.
Malo se zna o životu Pompeja Velikog. Tokom vladavine Kaligule (37‒41), ovaj car, ljubomoran na njegovo viskozvučno ime, zabranio mu je da koristi cognomen "Veliki" (Magnus).[2][3] Kad je 41. godine Kaligula ubijen i na presto stupio Klaudije, novi mu je car 43. godine vratio taj cognomen kao svadbeni dar na dan Pompejevog venčanja s Klaudijom Antonijom, carevom kćerkom, koju mu je rodila Elija Petina.[4][5]
Kad je car Klaudije zauzeo Britaniju i tamo osnovao rimsku provinciju, Pompeja je poslao u senat da zvanično objavi osvajanje Britanije.[1] Prema Svetoniju, umro je 47. godine podlegavši ranama koje je zadobio dok je ležao u krevetu s jednim svojim miljenikom.[6] Kasije Dion kaže da je njegovo ubistvo naredila carica Mesalina, supruga Klaudijeva, koja se plašila da će Pompej, zahvaljujući svojoj blistavoj karijeri i plemenitom poreklu,[4] biti mogući pretendent na carski presto i tako se suprotstaviti njenom i Klaudijevom sinu Britaniku.[7] S Pompejem su pogubljeni i njegovi roditelji.[4] Nakon Pompejeve smrti Antonija se udala za Fausta Kornelija Sulu Feliksa, polubrata Mesalininim, kako bi osnažila krvnu lozu julijevsko-klaudijevske dinastije. Pompej i Antonija nisu imali dece.
Pompejevi posmrtni ostaci bili su položeni u grobnicu Licinijevaca-Kalpurnijevaca (Licinii Calpurnii), smeštenu na Salarijskom putu. Na urni je bio urezan natpis:
- "Ovde leži Gnej Pompej Veliki, sin Krasov, pontifik, kvestor cara Tiberija Klaudija Cezara Avgusta Germanika, njegov svekar".
Seneka Mlađi u svojoj satiri Šala o Klaudijevoj smrti optužuje Klaudija za Pompejevo ubistvo.[8]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bunbury 1867, s.v. Pompeius (28)
- ↑ Dion Kasije, Rimska historija, LX, 5.
- ↑ Svetonije, Kaligula, XXXV, 1.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Lanciani 1892, str. 276)
- ↑ Svetonije, Klaudije, XXVII, 2.
- ↑ Svetonije, Klaudije, XXIX, 2.
- ↑ Dion Kasije, Rimska historija, Epit., LX, 29.
- ↑ Seneka, Šala o Klaudijevoj smrti, XI, 4.
- Bunbury, Edward Herbert (1867), „Pompeius (28)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, Boston
- Lanciani, Rodolo (1892). Pagan and Christian Rome. Boston and New York: Houghton, Mifflin and Company.