George Weah

George Weah
Rođenje	Monrovia 1. 10. 1966. (1966-10-01)

George Manneh Opom Ousman Weah (Monrovia, 1. 10. 1966.) je liberijski političar i bivši fudbaler.

Poznat je po nastupima u evropskim fudbalskim klubovima kao što su Milan i Chelsea, zbog kojih je godine 1995. dobio titule evropskog i svjetskog igrača godine.

Mladost i obrazovanje

Džordž Vea je rođen i odrastao u Klara Taun okrugu glavnog grada Monrovije. Pripada Kru etničkoj grupi, koja se uglavnom nalazi u Velikom Kru okrugu na jugoistoku Liberije, koji je jedan od najsiromašnijih delova države. Njegov otac, Vilijam T. Vea Stariji je bio mehaničar, dok mu je majka Ana Kvajevea (preminula 2013) bila prodavačica. Ima tri brata, Vilijam, Mozes, i Volo. Jedan je od trinaestoro dece, koje je uglavnom odgajila njegova posvećeno hrišćanska baba sa očeve strane, Ema Klondžlale Braun nakon razvoda njegovih roditelja dok je Džordž još uvek bio beba. Pohađao je više razrede osnovne škole na muslimanskom kongresu, i srednju školu Wells Hairston High School, koju navodno napušta u poslednjoj godini. Sa 15 godina počinje da igra fudbal za ekipu Young Survivors, odakle kasnije prelazi u druge lokalne klubove, Mighty Barrolle i Invincible Eleven, gde je igrao kao starter. Pre nego što mu je fudbalska karijera omogućila odlazak u inostranstvo, Vea je radio kao telefonski operater za Liberijsku telekomunikacijsku korporaciju.

Klupska karijera

Počeci u Liberiji, Kamerunu, Monako i Francuska

Vea je bio veliko iznenađenje. Nikada nisam video da neki igrač tako eksplodira na sceni kao što je on to uradio.

—Arsen Venger

Nakon što je na početku karijere veoma uspešno nastupao u domaćem prvenstvu Liberije, gde je osvojio nekoliko domaćih trofeja (uključujući Liberijsku Premijer ligu i Liberijski kup), tadašnji selektor fudbalske reprezentacije Kameruna Klod Le Rua otkriva Vein talenat, i te vesti prenosi Arsenu Vengeru. Vea prelazi u Evropu 1988. iz kamerunskog kluba Toner Jaunde za samo £12,000, kada ga Arsen Venger dovodi u Monako, klub koji je tada trenirao. Venger je lično odleteo u Afriku pre potpisivanja ugovora sa Veom, a sam Vea ga navodi kao osobu koja je imala značajan uticaj na njegovu karijeru. Tokom svog boravka u Monaku, osvaja priznanje Afričkog fudbalera godine za 1989, što mu je bila prva velika nagrada, i doneo ju je u domovinu da je proslavi sa celom Liberijom. Takođe osvaja Kup Francuske u sezoni 1990/91. i pomaže Monaku da dođe do finala Kupa pobednika kupova u sezoni 1991/92, gde postiže četiri gola na devet mečeva.

Nakon perioda u Monaku, Vea prelazi u PSŽ za koji igra u veoma uspešnom periodu 1992–1995, i za to vreme osvaja Kup Francuske 1993. i 1995, prvenstvo Francuske 1994, Liga kup Francuske 1995. Bio je i najbolji strelac Lige šampiona u sezoni 1994/95. sa sedam postignutih golova, od kojih je jedan protiv Bajerna iz Minhena, 23. novembra 1994, u grupnoj fazi, svojevrsni evrogol. PSŽ u toj sezoni ispada u polufinalu takmičenja. Tokom njegovog boravka u klubu, PSŽ dolazi i do polufinala Kupa UEFA 1992/93, i polufinala Kupa pobednika kupova u sezoni 1993/94. U tom periodu Vea postiže 16 golova u 25 evropskih mečeva. Priznanje za Afričkog fudbalera godine osvaja drugi put u karijeri u 1994.

Milan i individualni uspeh

U Milan prelazi 1995. godine, i pridružuje se napadu kog su činili Dejan Savićević, Roberto Bađo, i ponekad Marko Simone, dok je trener ekipe bio Fabio Kapelo. Titulu odmah osvaja 1996. i postaje najbolji strelac lige, a skudeto ponovo osvaja 1999. Tokom boravka u Milanu stiže do finala Kupa Italije 1998, i osvaja drugo mesto u Superkupu Italije 1996. i 1999. godine. Uprkos dominaciji u evropskim takmičenjima početkom devedesetih, Milan je bio slabiji u ovom periodu, pa je njihov najbolji uspeh bilo polufinale u Kupu UEFA 1995/96.

Tokom svog boravka u Milanu, Vea je postigao i nekoliko fenomenalnih golova, od kojih je jedan postigao na San Siru protiv Helas Verone kada je započeo prodor od ivice svog kaznenog prostora nakon izvedenog kornera Helas Verone. Dok su svi njegovi saigrači branili korner, Vea je započeo juriš direktno ka protivničkom golu, ostavljajući saigrače iza sebe. Njegov saigrač u to vreme, Zvonimir Boban je izjavio: "Bio je to neverovatan nalet. Svi smo se pitali 'Kada će da stane? Kada će da stane? Neće da stane! Nikad se neće zaustaviti!'". Akciju završava šutom u donji levi ugao, i postizanjem gola, na opšte oduševljenje publike.

Zbog svojih igara i u PSŽ-u i Milanu, Vea je primio brojna individualna odlikovanja u 1995: osvaja Zlatnu loptu, nagradu francuskog časopisa, Onze Mondial, Onze d'Or i nagradu FIFA fudbaler godine, postajući tako prvi, i za sada jedini Afrički fudbaler koji je osvojio ove nagrade. Titulu FIFA fudbalera godine je posvetio Arsenu Vengeru, rekavši da je zahvaljujući njemu uspeo da postane igrač svetske klase. Te godine osvaja i titulu Afričkog fudbalera godine, treći put u karijeri, i imenovan je za "Onze de Onze" od strane francuskog časopisa "Onze Mondial". U 1996. godini završava na drugom mestu u trci za FIFA fudbalera godine, ali je zato osvojio FIFA fer-plej nagradu, i proglašen je od strane sportskih novinara širom sveta za Afričkog fudbalera veka.

Kontroverza 1996.

Vea proslavlja gol tokom meča između PSŽ-a i Napolija u drugoj rundi Kupa UEFA 1992/93.

Vea je bio suspendovan na šest mečeva u evropskim takmičenjima nakon što je 20. novembra 1996 polomio nos portugalskom odbrambenom igraču Žoržu Kosti u tunelu za igrače, posle nerešenog meča protiv Porta u Ligi šampiona. Vea je rekao da je eksplodirao zbog frustracije koja je izazvana Koštinim rasističkim izjavama tokom oba meča protiv Porta. Košta je snažno demantovao optužbe o rasizmu, a UEFA ga nije suspendovala jer nije bilo svedoka koji bi potvrdili Veinu priču, čak ni među njegovim saigračima iz Milana. Vea je kasnije pokušao da se izvini Košti, međutim to nailazi na snažan odgovor Portugalca, koji je smatrao optužbe o rasizmu kao povredu ličnog ugleda i časti, pa je zato tražio sudsko poravnanje sa Veom. Zbog navedenog incidenta je Košta morao da ode na operaciju koja ga je odvojila od terena na tri nedelje. Uprkos incidentu, Džordž Vea te godine ipak dobija FIFA fer-plej nagradu.

Boravak u Engleskoj

Stvar koja najviše zapanjuje kod Vee je da su genijalnost na terenu i velikodušnost van terena zastupljeni u podjednakoj meri. Lično isplaćuje svoju nacionalnu selekciju. Plaćanje putnih troškova saigračima koji putuju na mečeve, snabdevanje dresova, čak i ponuda bonusa za pobedu su do sada koštali oko desetine hiljada dolara. On je najpoznatiji ambasador svoje države. U domovini ga zovu Kralj Džordž, i toliko mu se dive da bi voleli da jednog dana postane predsednik.

—Ejmi Lorens, novinarka lista The Guardian, tekst potiče iz aprila 2000.

U Premijer ligu je došao 11. januara 2000. u Čelsi kao pozajmljeni igrač Milana, i po ugovoru je trebao da ostane u Zapadnom Londonu do kraja sezone 1999/2000. Uprkos tome što je prošao svoj igrački vrhunac, njegovo vreme u Engleskoj se smatra uspešnim, pogotovo od strane Čelsijevih navijača kojima se naročito dopao nakon što je na debiju postigao gol za pobedu protiv gradskog rivala Totenhema, i nakon golova protiv Vimbldona i Liverpula. Postigao je i dva ključna gola u FA kupu za sezonu 1999/2000; jedan protiv Lestera i jedan protiv Džilingema. Učinak u kupu mu je omogućio mesto u startnoj postavi u finalu, gde je Čelsi sa 1:0 pobedio Aston Vilu.

Tadašnji menadžer Čelsija Đanluka Vijali nije otkupio Vein ugovor, pa je Vea 1. avgusta 2000, zvanično napustio Milan, i kao slobodni agent je potpisao za Mančester Siti, ekipu koja je te sezone izborila promociju u Premijer ligu iz Čempionšipa, za ugovor na dve godine od 30.000£ nedeljno. Odbio je ponudu vlasnika Milana Berluskonija od milion funti. Za Siti je odigrao 11 mečeva u svim takmičenjima, i postigao je četiri gola, pre nego što je napustio klub 16. oktobra 2000, nešto više od dva meseca nakon što ga je potpisao, jer je bio nezadovoljan što ga je menadžer Džo Rojl previše često stavljao na klupu. Odigrao je svih 90 minuta na samo tri od 11 mečeva za Siti. Za Siti je, slično kao u Čelsiju, postigao jedan gol protiv Liverpula u ligaškom meču, i tri puta protiv Džilingema u Liga kupu, od kojih jedan u prvom meču i dva u revanšu.

Kasniji tok karijere

Nakon boravka u Engleskoj, vraća se u Francusku gde je kratko nastupao za Olimpik iz Marselja do maja 2001. Kasnije je nastupao za Al-Džaziru u prvoj ligi UAE-a, gde je i završio fudbalsku karijeru 2003. sa 37 godina. Trebalo je 2001. da zaigra za Metrostars, ekipu iz Njujorka/Nju Džerzija u MLS, ali je ipak odlučio da potpiše za Al-Džaziru.

Reprezentativna karijera

Nakon debija za reprezentaciju Liberije protiv Sijera Leonea 1986. godine, Vea je za preko 20 godina odigrao 75 mečeva, i postigao je 18 golova. Vea je, kao jednu od manjih nacija u fudbalskom svetu i večitih autsajdera, mnogo podržao nacionalnu selekciju: osim toga što je bio prva zvezda ekipe, kasnije ih je trenirao, pa i u velikoj meri finansirao iz svojih ličnih prihoda. Uprkos svim njegovim naporima, Liberija se nije nijednom kvalifikovala za Svetsko prvenstvo. Najbliže kvalifikovanju je bila za Svetsko prvenstvo 2002, kada im je falio samo jedan bod za prolaz. Sa druge strane je pomogao Liberiji da se plasira na Afrički kup nacija 1996. i 2002, gde je Liberija oba puta bila eliminisana u grupnoj fazi takmičenja.

Većina medija ga smatra za jednim od najboljih fudbalera koji nikad nije igrao na Svetskom prvenstvu.

Jedan od najboljih Afričkih fudbalera svih vremena, Džordž Vea je, kao njegov imenjak Džordž Best pre njega, bio sprečen da nastupa na Svetskom prvenstvu, jer je u fudbalskom smislu igrao za sitnu ribu.

– Skot Marej, članak u listu The Guardian o Veinom "usamljenom naporu" da odvede svoju naciju na Svetsko prvenstvo.

Poslednju utakmicu u nacionalnom dresu je odigrao sa 51 godinom u specijalno organizovanoj prijateljskoj utakmici između Nigerije, kada je već bio aktuelni predsednik svoje države. Njegov dres sa brojem 14, koji je nosio na vrhuncu karijere, je nakon tog meča povučen iz upotrebe, a Vea je dobio ovacije kada je zamenjen.

Politička karijera

Nastojao je svoju slavu iskoristiti kako bi pomogao svojoj zemlji napaćenoj građanskim ratom kroz humanitarnu pomoć. Na izborima godine 2005. se kandidirao za predsjednika Liberije. Iako je smatran najvećim favoritom, u drugom krugu je izgubio od Ellen Johnson-Sirleaf. Taj rezultat odbijao je prihvatiti, smatrajući da je riječ o prevari.

Godine 2017. osvojio je predsjedničke izbore i preuzeo položaj sljedeće godine.

Privatni život

Sredinom 1990-ih prešao je na islam, pri čemu je svom imenu dodao „Ousmane” i stekao naviku okupljanja u molitvi na sredini terena prije svake utakmice. Godine 1995., nakon smrti svoje bake, ponovo je prihvatio hrišćansku vjeru. Oženjen je s Clar Weah, Amerikankom jamajčanskog porekla s kojom je imao troje dece: Georgea Jr. (takođe fudbaler), Marthu i Timothyja (takođe fudbaler). Njegov rođak Christopher Wreh (Monrovia, 1975) je takođe bio fudbaler. Najmlađi sin Timothy Tarpeh Weah (New York, 2000.) trenutno igra u napadu za Juventus.

Vanjske veze veze

• Profil Džordža Vee na transfermarkt.comArhivirano 2016-03-12 na Wayback Machine-u

George Weah na Wikimedijinoj ostavi