Gatling (oružje)
Gatlingov sistem je mitraljez ili laki top sa izuzetno velikom brzinom gađanja, zasnovan na konstrukciji sa više cevi.
Pronalazač Ričard Gatling (Richard J. Gatling) patentirao je 1862. godine višecevnu automatsku pušku/mitraljez, koja je pokretana ručicom. Ograničeno je korišćena u američkom građanskom ratu zbog velike težine i nemanja obarača. U drugoj polovini XIX veka Gatlingov sistem korišćen je i kao mitraljez i kao top, posebno u mornarici, ali je ubrzo pao u zaborav pošto su i jednocevna oruđa počela da postižu znatne brzine.
Rehabilitacija ideje dogodila se posle Drugog svetskog rata, kada se pojavila potreba za izuzetno brzom paljbom kako kod aviona, tako i kod brodova radi zaštite od raketa more-more.
Prva novija primena Gatlingovog sistema u SAD je šestocevni avionski top M61 Vulkan od 20 mm, nastao tokom 1950-tih godina, a i danas široko korišćen kod aviona kao što su F-14, F-15, F-16 i F-18 itd. Maksimalna brzina ispaljivanja je 7.200 metaka i minutu, a brzina gađanja je standardno podesiva od 4.000 do 6.000.
Na avion A-10 Tanderbolt II, namenjen borbi protiv tenkova, montira se znato veći sedmocevni top GAU-8 od 30 mm. Brzina gađanja je niža, od 2.100 do 4.200 metaka u minuti, a municija može biti kako protivoklopna, tako i visoko eksplozivna. Razorna moć sistema je izuzetno velika, tako da sa lakoćom uništava savremene tenkove.
Znatno manji višecevni sistemi montiraju se na američke helikoptere. Jedan, za helikopter Hjui Kobra, je pojednostavljeni Vulkan, kod koga je zadržan kalibar od 20 mm, ali je broj cevi smanjen na tri, a svaka od njih skraćena. Brzina gađanja je 2.000 do 3.000 metaka u minutu. Drugi je zasnovan na municiji manjeg kalibra, od 7,62 mm, a naziva se Minitop. Brzina gađanja dostiže 6.000 metaka u minutu. Široko je korišćen u Vijetnamu.
Slične sisteme poseduje i Rusija: četvorocevne od 7,62 i 12,7 mm za helikoptere, šestocevne od 23 i 30 mm za avione, a ove poslednje za brodove kao zaštita od aviona.
Osnovna vrlina Gatlingovog sistema je visoka brzina paljbe. Slabosti su znatna složenost, velika težina, potreba za spoljašnjom energijom za pokretanje (struja, pritisak vazduha ili hidraulika) i sporost dostizanja pune brzine paljbe (0,4 sekunde kod Vulkana).
