Dobrovoljačka vojska Jugoslavije
Dobrovoljačka vojska Jugoslavije, je naziv za dobrovoljačke odrede u sastavu Narodnooslobodilačke partizanske i dobrovoljačke vojske Jugoslavije (NOP i DVJ).
Formiranje[uredi | uredi kod]
Tada je formirano nekoliko odreda takozvane dobrovoljačke vojske. To su bili četnici koje smo mi razoružali. I to baš oni koji su poklali hiljade muslimana. [...] Kad smo ih razoružali, jedno vrijeme smo ih politički obrađivali. Objašnjavali smo da svi Hrvati i muslimani nijesu kao ustaše i slično. [...] bilo ih je veoma teško ubijediti da muslimani nisu Turci, dakle neprijatelj. U borbama oko Rogatice, početkom četrdeset druge, zarobismo neke domobrane. I tada je važilo naređenje da se zarobljenici ne smiju ubijati, pogotovo ne klati. Oni, međutim, na jednom potoku počeše da kolju ove što su zarobili. Neko mi javi i ja na konju galopom stignem tamo....[1]
– Vlado Dapčević, politički komesar Drinskog dobrovoljačkog odreda
Posle savetovanja u Ivančićima, Vrhovni komandant NOP odreda Jugoslavije Josip Broz Tito je na putu od Romanije prema Foči, u drugoj polovini januara 1942. godine, odlučio da se od ljudstva bivših četničkih odreda koje je bilo spremno da se bori protiv okupatora, ali ne da i da stupa u partizanske jedinice, formiraju dobrovoljački odredi pod komandom Vrhovnog štaba NOPOJ-a. U skladu s tim Vrhovni štab je promenio naziv u Vrhovni štab NOP i DVJ i odredio formaciju jedinica Dobrovoljačke vojske, sistem komandovanja i propisao amblem (nacionalna trobojka) na kapi.
Ove jedinice su formirane jedino u istočnoj Bosni. Na Jahorini je formiran Jahorinski dobrovoljački odred 21. januara 1942. godine. Posle razbijanja četnika u gornjem toku reke Drine formirana su dva dobrovoljačka odreda — Fočanski i Drinski, pretežno od ljudstva razbijenih četničkih jedinica. U jugoistočnoj Bosni, kada je Udarna grupa Vrhovnog štaba (Druga proleterska udarna brigada i tri bataljona Prve proletreske udarne brigade) razbila glavne četničke snage, u martu 1942. godine formirana su još četiri dobrovoljačka odreda: Rogatički, Vlasenički, Srebrenički i Krajiški.
U sastavu Birčanskog, Romanijskog i NOP odreda „Zvijezda“ formirano je i devet dobrovoljačkih bataljona. U toku neprijateljske operacije Trio u istočnoj Bosni u proleće 1942. goodine ove jedinice, izložene četničkoj propagandi i udarcima nadmoćnijih okupatorsko-kvinliških snaga, nisu uspele da se održe. Njihovim formiranjem naglašena je oslobodilačka, antiokupatorska platforma Narodnooslobodilačkog pokreta, da bi se obezbedila podrška i učešće najširih narodnih masa.
Literatura[uredi | uredi kod]
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Bilten Vršovnog štaba NOVJ 1941-45, Beograd 1949;
- A. Sarajlić: Pregled organizacijskog razvitka PO i DVJ u istočnoj Bosni između Druge i Treće neprijateljske ofanzive, Vojnoistorijski glasnik 1952, 6;
- Oslobodilački rat naroda Jugoslavije 1941—1945, I, Beograd 1963;
- 1941—42 u svedočenjima učesnika narodno oslobodilačke borbe, Beograd 1975. (R. Čolaković, Taktika KPJ i istočnoj Bosni, knjiga 24, str 668—685).