Człowiek z żelaza
| Człowiek z żelaza | |||
|---|---|---|---|
.jpg) | |||
| Scenario | Aleksander Ścibor-Rylski | ||
| Uloge | Jerzy Radziwiłowicz Krystyna Janda Marian Opania | ||
| Muzika | Andrzej Korzyński | ||
| Fotografija | Edward Kłosiński | ||
| Montaža | Halina Prugar-Ketling | ||
| Studio | Zespół Filmowy X | ||
| Datum(i) premijere | 27. 5. 1981 (Cannes)
| ||
| Trajanje | 147 min. | ||
| Zemlja |  Poljska | ||
| Jezik | poljski | ||
| Kronologija | |||
| |||
| |||
Człowiek z żelaza (sh. Čovjek od željeza) je poljski igrani film snimljen u režiji Andrzeja Wajde i premijerno prikazan 1981. godine, poznat kao jedno od najistaknutijih i najuspješnijih ostvarenja njegove filmografije i jedan od rijetkih eksplicitno antikomunističkih filmova u Istočnoj Evropi napravljenih prije pada komunizma.
Predstavlja nastavak Wajdinog, slično, iako nešto manje eksplicitnog filma Čovjek od mramora, a napravljen je u vrijeme jačanja antikomunističkog pokreta oko sindikata Solidarnost, koga je tadašnja, ekonomski oslabljena komunistička vlast legalizirala prethodne godine. Radnja filma rekonstuira te događaje iz perspektive Winkela (čiji lik tumači Marian Opania), radio-novinara koga je komunistička vlast poslala u Gdanjsko brodogradilište sa zadatkom d ocrni Tomczyka (čiji lik tumači Jerzy Radziwilowicz), karizmatskog vođu strajkaša; na kraju se ispostavi da je Tomczyk sin Macieja Birkuta (protagonista prethodnog filma) koji je stradao u krvavom gušenju štrajka deset godina ranije.
Wajda je prilikom snimanja vješto koristio labavljenje dotadašnje cenzure, te se film isticao izuzetnim realizmom i nastojanjem da se što autentičnije prikažu ekonomske i političke prilike u tadašnjoj Poljskoj, te brojni dijelovi, pogotovo oni snimanju u Gdanjsku i brodogralištu imaju dokumentarni karakter. U filmu se također pojavljuje i karizmatski sindikalni vođa i budući predsjednik Lech Walesa koji u nekoliko scena tumači samog sebe. Film je premijerno prikazan na Kanskom festivalu gdje je osvojio Zlatnu palmui postavši prvi poljski film i zasad jedini nastavak kome je to uspjelo. Poslije toga je prikazivan na nekoliko festivala, a Poljska ga je kandidirala za Oscar za najbolji strani film. Međutim, samo nekoliko mjeseci nakon premijere su poljske komunističke vlasti uvele ratno stanje i počele kršiti pokret Solidarnosti; u takvim je okolnostima kandidatura bila povučena.
Uloge[uredi | uredi kod]
- Jerzy Radziwiłowicz - Maciej Tomczyk / Mateusz Birkut
- Krystyna Janda - Agnieszka
- Marian Opania - Winkel
- Irena Byrska - Majka Hulewicz
- Wiesława Kosmalska - Wiesława Hulewicz
- Bogusław Linda - Dzidek
- Franciszek Trzeciak - Badecki
- Janusz Gajos - zamjenik predsjednika Radijskog komiteta
- Andrzej Seweryn - Kap. Wirski
- Marek Kondrat - Grzenda
- Jan Tesarz - Szef
- Jerzy Trela - Antoniak
- Krzysztof Janczar - Kryska
- Krystyna Zachwatowicz - Hanka Tomczyk
- Bogusław Sobczuk - Urednik TVP
- Lech Wałęsa - sam sebe
- Anna Walentynowicz - sama sebe[1]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ Anna Walentynowicz, whose sacking led to the rise of Solidarity. The Guardian.
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Man of Iron na sajtu IMDb
- Człowiek z żelaza na Rotten Tomatoes-u (en)