Car Srba i Grka
Car Srba i Grka (grčki: Bασιλεὺς καὶ αὐτoκράτωρ Σερβίας καὶ Pωμανίας) bila je carska titula koju su tokom trajanja Srpskog carstva (1345–1371) koristila dva vladara, Dušan Nemanjić i Stefan Uroš V.
Historija[uredi | uredi kod]
Godine 1345. Dušan Nemanjić proglasio se za cara; krunisan je u Skoplju 16. aprila 1346, a krunisanje su obavili novopostavljeni srpski patrijarh, bugarski patrijarh i autokefalni ohridski arhiepkiskop.[1] Dušanovu carsku titulu priznali su Bugarska i druge susedne zemlje, a zatim i Vizantija. Dušan se, prema vizantijskom uzoru, nazivao: Στέφανος ἐν Χριστῷ τῷ θεῷ πιστὸς βασιλεὺς καὶ αὐτoκράτωρ Σερβίας καὶ Pωμανίας, dok je na staroslovenskom jeziku, uz izvesne varijante, njegova titula glasila: Стефанъ въ Христа бога вѣрни царъ Србълѥмъ и Гръкомъ.[2]
Nakon Dušanove smrti 1355. godine njegov sin Stefan Uroš V poneo je tutulu "cara Srba i Grka", ali je stric novoga cara, Simeon Uroš, osporio njegovo pravo na presto, pa se sam proglasio carem Srba i Grka i s tom je titulom vladao Tesalijom. Nakon Simeonove smrti (oko 1370), njegov sin Jovan Uroš nastavio je koristiti očevu titulu sve dok se oko 1370. nije povukao u manastir.
Carska titula prestala se upotrebljavati kad je dinastija Nemanjića izumrla 1371. godine. Vukašin Mrnjavčević, srpski vladar Makedonije, poneo je kraljevsku titulu, koja je ostala u upotrebi do smrti Vukašinovog sina Marka 1395. godine. Bosanski ban Tvrtko I takođe se proglasio za srpskog kralja, ali su on i njegovi naslednici vladali kao kraljevi Srba i Bosne, dok je sama Srbija ostala pod vlašću lokalnih feudalaca, kojima je Vizantija ponekad dodeljivala titulu despota.
U narodnoj književnosti Lazar Hrebeljanović naziva se "carem Lazarom", premda zapravo nikad nije nosio titulu cara.
Carevi (1346–1371)[uredi | uredi kod]
| Portet | Ime | Car od | Car do | Srodstvo s prethodnikom |
|---|---|---|---|---|
 |
Stefan Uroš IV Dušan Silni |
16. april 1346. | 20. decembar 1355. | Sin Stefana Uroša III Dečanskog |
 |
Stefan Uroš V Nejaki |
20. decembar 1355. | 2/4. decembar 1371. | Sin Stefana Uroša IV Dušana |
Carica[uredi | uredi kod]
Kao supruga srpskog cara, titulu carice nosila je Jelena Bugarska, koja se 19. aprila 1332. udala za Dušana Silnog.
Pretendenti na carsku titulu[uredi | uredi kod]
| Portet | Ime | Stvarna titula | Godine navodne carske vladavine | Srodstvo s Nemanjićima |
|---|---|---|---|---|
 |
Simeon Uroš | Despot Epira i Tesalije |
1356–1370 | Ujak Stefana Uroša V. Postavljen je za upravnika jugozapadnih oblasti koje su osvojene 1348. Proglasio se za "cara Srba i Grka" 1356. godine, nakon Dušanove smrti, uprkos protivljenju fedualaca u Srbiji i Makedoniji. |
 |
Jovan Uroš | Vladar Tesalije |
1370–1373 | Sin Simeona Uroša. Nasledio je carsku titulu svog oca i vladao delom Tesalije dok se nije zamonašio. Godine 1384–1385. pomogao je svojoj sestri, samoproklamovanoj carici (basilissa), Mariji Angelini Nemanjić, da upravlja Epirom. |
Titularne carice[uredi | uredi kod]
Kao rođake srpskih pretendenata na carsku titulu, caricama su se nazivale:[3]
- Teodora-Evdokija, kći Stefana Uroša III, supruga despota Dejana.
- Ana-Marija, supruga Jovana Olivera.
- Marija Angelina, kći Simeona Uroša, supruga despota Tome Preljubovića, vladala Epirom oko 1384.
- Jefimija, supruga Uglješe Mrnjavčevića.
Titularni car Srbije[uredi | uredi kod]
| Portret | Ime | Car od | Car do | Srodstvo s prethodnicima |
|---|---|---|---|---|
 |
Jovan Nenad Crni |
1526. | 1527. | Tvrdio je da "potiče od srpskih i vizantijskih vladara". |
Vidi još[uredi | uredi kod]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Temperley Harold William Vazeille (2009). History of Serbia, BiblioLife, str. 72. ISBN 1-113-20142-8
- ↑ Ostrogorski 1993, str. 486, nap. 2
- ↑ Istorijsko Društvo NR Srbije 1953, str. 20
Izvori[uredi | uredi kod]
- Istorijsko društvo NR Srbije (1953). Istorijski glasnik. 1-2. Naučna knjiga.
- Ostrogorski, Georgije (1993). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. ISBN 86-07-00756-4.
- Soulis, George Christos (1984). The Serbs and Byzantium during the reign of Tsar Stephen Dušan (1331-1355) and his successors. Dumbarton Oaks Library and Collection. ISBN 978-0-88402-137-7. (en)