Bosanska kuća Jajce

Omerbegova kuća u Jajcu

Bosanska kuća Jajce je stambeni objekat tradicionalne jajačke stambene arhitekture iz osmanlijskog perioda. Građena je na teškom terenu (nagib, odron, ograničeni prostor). Izgleda kao da je prirodni dio terena.

Kuća je imala popločano dvorište u koje se ulazilo kroz lučno zasvedenu vratnicu. Bila je zatvorena visokim kamenim zidom, jednim dijelom pokrivenim drvenom šindrom. U dvorištu se nalazila česma sa kamenim koritom.

Prizemlje

Osnova prizemlja bila je pravilan pravougaonik dimenzija 8-11 x 9-12 m. Suteren i prizemlje bili su od grubo lomljenog kamena sa krečnim malterom kao vezivnim sredstvom, ali nije malterisan. Debljina zidova u suterenu, iznosila je od 70 - 1,30 m. U prizemlju je bila kuhinja sa šparetom i namještajem, soba, centralni hodnik, stepenište prema spratu, sporedne prostorije, koje su ponekad služile kao štale za sitnu stoku. Prihvatanje opterećenja sa gornjg sprata, uprkos velikom rasponu prostorija prizemlja, riješeno je sa dvije grede velikog presjeka, od kojih je jedna postavljena podužno, a druga poprečno i koje su jednim dijelom oslonjene na nosive zidove objekta, a drugim na dva drvena stuba. Tu su se nalazila i jedna vrata kojima se izlazilo u toalet.

Sprat

Spratna konstrukcija je od lakih materijala u bondruk-sistemu sa drvenim stubovima i ćerpičem kao ispunom. Prepuštena je preko prizemlja u vidu doksata sa vidljivom drvenom međuspratnom konstrukcijom. Jednim dijelom oslonjena je na konstrukciju prizemlja, dok je drugim dijelom oslonjena na drvenu hrastovu gredu koju su preko drvenih ukrašenih sedla pridržavala dva kvadratna drvena stuba oslonjena na kamene baze. Na prvom spratu se nalazilo nekoliko prostorija i prostrani hajat. U jednoj od prostorija je banjica. Pod je urađen od drvenih dasaka.

Krov

Kuća je pokrivena strmim četverovodnim krovom nagiba preko 45-60 stepeni i drvenom šindrom kao krovnim pokrivačem. Pojedini konstruktivni elementi krova su dužine i preko 10 m. Kuća nije imala dimnjak i pripadala je tipu tzv. dimolučara, ali je imala badže. Sav dim je putem dimnjačkih kanala sprovođen u prostor krovišta. Na taj način se postizao dvojak efekat – jedan dio ovog prostora krovišta se koristio kao sušionica za meso, a s druge strane dim je karbonizovao drvenu krovnu konstrukciju sa unutrašnje strane i na taj način je dodatno zaštitio od djelovanja vlage i gljivica.

Nekoliko kuća ovog tipa proglašeno je za Nacionalni spomenik BiH:

• Omerbegova kuća
• Kršlakova kuća (Kapetanovića kuća, Kršlakova kuća broj 2)
• Kršlakova stara kuća

Vanjske veze

• Jajce grad muzej Arhivirano 2015-03-24 na Wayback Machine-u