Banjska (Zvečan)
Za ostale upotrebe, v. Banjska.| Banjska | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Kosovo i Metohija |
| Upravni okrug | Kosovskomitrovački |
| Opština | Zvečan |
| Stanovništvo | |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°58′24″N 20°46′51″E / 42.9733°N 20.7808°E |
| Nadmorska visina | 650 m |
  Banjska Banjska (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 38216 |
Koordinate: 42° 58′ 24" SGŠ, 20° 46′ 51" IGD
Banjska (alb. Banjskë) je naselje u opštini Zvečan na Kosovu i Metohiji.
Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarske opštine Banjska površine 1766 ha. Banjska se nalazi na 12 kilometara severno od Zvečana i 4 kilometra od magistralnog puta Kosovska Mitrovica – Kraljevo. Banjska se nalazi i na trasi puta Carigrad - Dubrovnik popločanog kamenom poznatim kao kaldrma.
Teritorija koju danas zauzima naselje Banjska pominje se još u doba Rimljana (I vek p. n. e.) i pretpostavke ukazuju na to da su oni u to vreme koristili postojenje termomineralne izvore u lekovite svrhe. U toku velike seobe naroda, vizantijski izvori i kasnija arheološka istraživanja potvrđuju prisustvo slovenskog stanovništva od doseljavanja na Balkansko poluostrvo i njihovo naseljavanje Kosova (VI – VII vek) pa sve do kraja srednjeg veka.
Poseban razvoj mesta u istoriji Banjska beleži se izgradnjom manastira, zadužbine Kralja Milutina u periodu od 1313. do 1317. godine. Monumentalno zdanje sa crkvom Sv. Stefana, trpezarijom bibliotekom, manastirskim konacima i platom carskom Banjska je počela da propada dolaskom Turaka vrlo rano posle 1389. godine. U izvorima se pominje da je u prvoj polovini XV veka požar zahvatio crkvu i knjige, a u drugoj polovini ovog veka manastir i naselje je opusteo i sve do 1912. godine je živelo malo srpskog stanovništva i oko 200 domaćinstava turskog porekla. Nakon Prvog svetskog rata u Banjskoj se značajno povećao broj srpskog stanovništva.
Banjska je veoma često menjala svoj status (varošica- grad - selo) pa je tako do 1956. godine bila opština u sastavu Zvečanskog sreza za naselja: Banjska, Banjska Reka, Banjski Suvi Do, Bresnica, Valač, Vilište, Grižani, Izvori, Jankov Potok, Joševik, Kamenica, Kula, Lipovica, Lovac, Lozište, Lokva, Meki Do, Oraovica, Rudine (iz današnje opštine Zvečan) i naselja Vojmisliće, Žarevi, Junake, Kozarevo, Paruci i Šipovo iz današnje opštine Zubin Potok. Od tada delovi opštine zapadno od Bresnice (Žerovnica, Banov Do, Lokva, Lipovica, Rujište, Kozarevo i druga naselja) se pripajaju opštini Kosovska Mitrovica, a Banjska ostaje sa mesnom kancelarijom i dobija status sela i od tada počinje stagnirati u svakom pogledu razvoja.
U naselju postoji objekat: pošte, mesne kancelarije, ambulante, banja (bazeni kupatila sa kadama i deo za smeštaj gostiju), objekat restorana, stari hotel i sanatorijum (objekti vezani za banjski kompleks su danas u veoma lošem stanju). Banjska ima poseban vodovod. Većina domaćinstava ima fiksne telefone.
Naselje ima osnovnu školu „Banović Strahinja“.
Naselje ima srpsku etničku većinu.
Broj stanovnika na popisima:
- popis stanovništva 1948. godine: 81
- popis stanovništva 1953. godine: 129
- popis stanovništva 1961. godine: 253
- popis stanovništva 1971. godine: 308
- popis stanovništva 1981. godine: 355
- popis stanovništva 1991. godine: 331
- opštinska procena 2011. godine: 465