Areta iz Cezareje
Areta iz Cezareje (grč. Ἀρέθας, oko 860–posle 932), rođen u gradu Patri u Grčkoj, bio je učenik Fotijev, koji je početkom 10. veka postao arhiepiskop u Cezareji i koji se danas smatra jednim od najučenijih teologa grčke crkve.
Od Arete su sačuvane sholije uz različite crkvene oce, dogmatički i polemički teološki spisi, spis o jurističkom sporu oko četiri braka cara Lava VI i dr. Autor je jednog od retkih vizantijskih komentara uz Apokalipsu, pri čemu je najvećim delom ponovo izneo komentar Andrije iz Cezareje, ali ga je ispravio i dopunio. Uostalom, u Vizantiji se problem originalnosti uopšte nije postavljao kao danas, jer se smatralo da pisac pokazuje svoju zrelost ako dobro pozneje stare pisce. U svojim teološkim delima vraća se na davno zaboravljenog cara Julijana i kritikuje njegovu kritiku Evanđelja. Pisao je i veliki broj pohvalnih govora, npr. jedno posvećeno prenosu mošti sv. Lazara u Carigrad i opisu crkve.
Areta je istovremeno i jedan od pionira ponovnog oživljavanja klasičnih studija u Vizantiji. Posedovao je bogatu biblioteku i dao o sopstvenom trošku da se prepisuju rukopisi (Homer, Platon, Euklid, Aristid, Lukijan i dr.), i te je rukopise opremio dragocenim sholijama. Tematika njegovih mnogobrojnih pisama je vrlo različita: prijateljstvo, sudska terminologija, politika. Jedno pismo je posebno interesantno, jer predstavlja vid književne kritike. Aretin je stil komplikovan i često nerazumljiv. Areta je vodio književnu polemiku sa Lavom Hirosfaktom, koji je sastavljao književna pisma, epigrame, crkvene himne i teološka dela.
