Alalah
Alalakh ili Alalah je ime drevnog grada, odnosno grada-države smještenog u dolini rijeke Amuq , u oblasti Hatay južne Turske blizu grada Antakya (drevna Antiohija), a koji se danas nalazi ispod velikog gradskog humka zvanog Tell Atchana.
Historija[uredi | uredi kod]
Alalakh je osnovan za vrijeme Srednjeg brončanog doba u 2. milenijumu pne. kao jedan od prvih velikih gradova Plodnog polumjeseca. Prva palača na citadeli Alalakha je sagrađena oko 2000. pne., u doba Treće dinastije Ura.
Pisana historija nalazišta polčinje s nazivom Alakhtum, pronađenim na pločima u Mariju, a koje datiraju iz 18. vijeka pne., kada je grad bio dio kraljevstva Yamhad (moderni Aleppo). Pločice bilježe kako je kralj Sumu-epeh prodao teritoriju Alakhtuma svom zetu Zimri-Limu, kralju Marija, ali je sačuvao suverenitet. Nakon pada Marija godine 1765. pne., Alalakh je najvjerojatnije ponovno postao teritorija Yamhada. Kralj Abba-ili od Alepa je postavio svog brata Yarim-Lima na čelo grada, u reorganizaciji carstva koje se najčešće objašnjava posljedicama pobune, te je tako nastala dinastija Yarim-Linova potomaka, koja pod hegemonijom Alepa trajala do kraja 17. vijeka pne. (po srednjoj kronologiji). Tada je Alalakh uništen, najvjerojatnije od strane hetitskog kralja Hattusilija I, i to u drugoj godini njegovih pohoda.
Nakon jednog vijeka praznine ponovno započinju zapisi o Alalakhu. U to je doba ponovno postao sjedište lokalne dinastije. Većina informacija o nastanku te dinastije dolazi od natpisa na statui koji po svemu sudeći predstavlja autobiografiju kralja koji je osnovao dinastiju.
Prema zapisu je u prvoj polovici 15. vijeka pne. Idrimi, sin alepskog kralja, pobjegao iz tog grada u Emar, putovao u Alalakh, preuzeo nadzor nad njim i postao priznat kao vazal od strane Barattarne. Zapis bilježi obrate u Idrimijevoj sreći: nakon što su on i porodica prognani u Emar, on ih je napustio i pridružio se "narodu Hapiru" u "Ammiji u zemlji Kanaan", gdje su ga Hapiru priznali kao "sina svog gospodara" i "okupili se oko njega"; nakon što je među njima živio sedam godina, ratnike Habirua je vodio u uspješnom pomorskom napadu na Alalakh, gdje je postao kralj.
Međutim, arheolozi tvrde da je statua pronađena u sloju zemlje koji sugerira period nekoliko stotina godina iza Idrimijevog života, pa se vodi debata o njegovoj autentičnosti. Bez obzira na to, arheološki datirane pločice govore da je kralj Niqmepuh bio suvremenik mitanskog kralja Saushtatara, što djelomično potvrđuje tvrdnje da je Idrimi bio suvremenik Barattarne, Saushtatarovog suvremenika.
Socio-ekonomska historija Alalakha u doba vladavine Idrimijevog sina i unuka, Niqmepuh i Ilim-ilimme je dobro dokumentirana pločicama iskopanim na nalazištu. Idrimi se pak rijetko pojavljuje u pločicama.
Sredinom 14. vijeka pne. hetitski kralj Suppiluliuma I porazio je kralja Tushrattu od Mitannija i preuzeo nadzor nad sjevernom Sirijom, uključujući Alalakh, koji je postao dio Hetitskog Carstva. Pločica bilježi njegovu darovnicu Mukisheve zemlje (odnosno Alalakhove) Ugaritu nakon što je ugaritski kralj upozorio hetitskog kraja na pobunu u zemljama Mukish, Nuhassa i Niye. Alalakh su vjerojatno uništili Morski narodi u 12. vijeku pne. isto kao i mnoge druge gradove na obali Anadolije i Levanta. Grad se nikad nije naselio, ali je luka Al Mina sagrađena za vrijeme Željeznog doba.
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- official web site of the Alalakh Excavations.
- Alalakh Notice and a basic bibliography.
- Stone guardian lions of Alalakh
- S. Riehl, "Late Bronze Age Tell Atchana" Arhivirano 2006-09-28 na Wayback Machine-u Archaeobotany at Tell Atchana (Tübingen University)