Prijeđi na sadržaj

5. slovenska udarna brigada Ivan Cankar

Izvor: Wikipedija
5. slovenačka udarna brigada
Borci Pete slovenačke brigade u oslobođenoj Metliki 9. jula 1944. godine
Postojanje16. septembar 1942.
Mesto formiranja:
Lapinje
Formacijatri bataljona
Jačina400 boraca
DeoNarodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje
Komandanti
KomandantMarijan Dermastia (prvi)
Stanko Mahne (poslednji)
Politički komesarJože Ravbar (prvi)
Vekoslav Robič (poslednji)

Peta slovenačka narodnooslobodilačka udarna brigada „Ivan Cankar“, (skraćeno Cankareva brigada) formirana je 16. septembra 1942, a aktivirana 28. septembra 1942. godine u mestu Lapinje kod Kočevja. Dobila je ime po slovenačkom pesniku i piscu Ivanu Cankaru. Naziv udarna dobila je radi uspešnih borbi protiv okupatorskih i kvislinških snaga.

Ratni put brigade

[uredi | uredi kod]

Brigada je bila formirana u vreme trajanja neprijateljske Roške ofanzive u Dolenjskoj. U kočevskom selu Lapinje skupljeno je 400 borca-dragovoljaca iz tri bataljona: Prvi dolenjski bataljon, Drugi kočevski bataljon i Treći belokranjski bataljon NOV i POS (bez treće čete).

Zadnjih dana decembra 1942, u brigadu se uključio Gorjanski partizanski bataljon. Dana 24. novembra 1944, od bivših zarobljenika u Sloveniji, antifašista i dragovoljaca austrijske nacionalnosti, formiran je u mestu Tribuče (Bela krajina) Austrijski bataljon NOV i POS i uključen u sastav Pete brigade. U svom je sastavu okupljao 100 boraca.

Područje dejstvovanja brigade bio je prostor od Vinice do Vrhnike i od Krimske uzvisine, preko Gorjanaca do Save. Brigada je u više navrata tokom rata sadejstvovala susednim hrvatskim partizanskim jedinicama.

Brigada je tokom svog ratnog puta vršila napade na neprijateljske garnizone, pokrenula nekoliko bitaka i vššila napade na putevima i otvorenim prostorima. Najteže odbrambene bitke vodila je s Nemcima i Čerkezima na prostoru centralne Dolenjske i na Ilovoj gori. Te borbe trajale su neprekidno od 15. oktobra do 5. novembra 1943. godine. Od kraja 1943. godine do oslobođenja, broj bitaka protiv okupatora i njihovim domaćim saradnicima stalno je rastao, a s njima i broj poginulih partizana, čiji je broj do kraja rata iznosio oko 650. Dana 16. marta 1944, slovenački domobrani su u bici na Javorovici porazili Četvrti bataljon ove brigade.

Brigada je tokom svog dejstvovanja izbacila iz stroja oko 3000 neprijateljskih vojnika. Brigada je učestvovala u završnim operacijama za oslobođenje u sastavu Petnaeste divizije i 4. maja 1945. oslobodila Kočevje, 6. maja Grosuplje, 9. maja Ljubljanu i 10. maja Savinjsku dolinu.

Ratni put je završila 15. maja 1945. u dolini reke Meže u Koruškoj.

Komandni kadar brigade

[uredi | uredi kod]

Komandanti brigade

Politički komesari brigade

Literatura

[uredi | uredi kod]
Partizanska spomenica 1941. Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.