1572

**1572. po kalendarima**
Gregorijanski	1572. (MDLXXII)
Ab urbe condita	2325.
Islamski	979–980.
Iranski	950–951.
Hebrejski	5332–5333.
Bizantski	7080–7081.
Koptski	1288–1289.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1627–1628.
• Shaka Samvat	1494–1495.
• Kali Yuga	4673–4674.
	Kineski
• Kontinualno	4208–4209.
• 60 godina	Yang Voda Majmun; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11572.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Ovo je članak o godini 1572.

Godina 1572 (MDLXXII) bila je prijestupna godina koja počinje u utorak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Događaji[uredi | uredi kod]

siječanj - Kapetan Legrada Juraj Zrinski upao u tursku Slavoniju, uprkos primirju^[1].

1. 4. - Osamdesetogodišnji rat: "Morski prosjaci" (Geuzen - Gezi) osvajaju Brielle u Južnom Holandu, što daje novi podsticaj kalvinističkoj nizozemskoj pobuni protiv španskih Habsburga.
2. 4. - Na saboru u Požunu Maksimilijanov sin Rudolf izabran za ugarsko-hrvatskog kralja (do 1608).
travanj - Turci spalili Topolovac kod Bjelovara i Kloštar Ivanić^[2].
oko 23. 4. - Nezadovoljni kmetovi Franje Tahija sastavili žalbu kralju i poslali izaslanike na sabor^[3].

proljeće - Mlečani napadaju turski Herceg Novi, Turci će kasnije ojačati tvrđavu Vrbanj na kumborskom rtu^[4]; ove godine Mlečani napadaju i Kotor i Budvu, a u Dalmaciji Klis^[5](mletački odredi su uz pomoć domaćih ljudi prodrli u grad ali ga nisu zadržali^[6]).

travanj - svibanj - Pobuna Tahijevih kmetova oko Susedgrada koji je opkoljen, poharani vlastelinski dvori u Brdovcu^[7].
13. 5. - Kardinal Ugo Boncompagni je novi papa, pod imenom Grgur XIII. (do 1585).
23. 5. - Kalvinista Ludvig od Nasaua prešao iz Francuske u Nizozemsku i zauzeo Mons - povećanje međuverske napetosti u Francuskoj.

7. 6. - Gabrijel Tahi pokušao prodrijeti u Susedgrad, seljaci ga odbili.
9. 6. - Umrla navarska kraljica Jeanne d'Albret, vođa francuskih hugenota - nasleđuje je sin Anri III (kasnije i francuski kralj).
21. 6. - Kmetovi napali kastel Stjepana Tahija u Donjoj Stubici.
- zatim: Stjepan i tri sestre napustili kastel zbog gladi, kmetovi napali neke uskoke na putu kod Brezovice.
24. 6. - Španci zauzeli Vilcabambu, što označava pad poslednjeg delića Carstva Inka - Túpac Amaru beži u istočnu džunglu, ali biva uhvaćen i pogubljen u septembru.

7. 7. - Poljsko-litvanski vladar Zygmunt II August umro bez naslednika - to je kraj (direktne) jagelonske dinastije; poljski primat Jakub Uchański je interrex do sledeće godine - kraljevi će biti izborni do kraja države krajem 18. stoleća.
9. 7. - Morski prosjaci obesili 19 katoličkih sveštenika u Briellu (Gorkumski mučenici).
11. 7. - Englez Humphrey Gilbert sa 1500 dobrovoljaca ide u pomoć Morskim prosjacima.
15. 7. - Skupština u Dordrechtu proglašava nezavisnost gradova Nizozemske od Španije.
jul^[8] - Obnovljena osmanska flota broji 250 plovila, povraćena dominacija u istočnom Mediteranu.
19. 7. - Na kineski presto dolazi osmogodišnji imperator Wanli ("Deset hiljada kalendara"); vladavina mu je najduža u dinastiji (do 1620), označena njenim opadanjem.

3. 8. - Bitka kod Molodija: ruska vojska odlučujuće porazila krimske Tatare nedaleko od Moskve.
18. 8. - Venčanje hugenota Anrija III od Navare i princeze Marguerite de Valois, navodni pokušaj verskog pomirenja.
22. 8. - Hugenotski zapovednik Gaspard II de Coligny ranjen u atentatu.
23/24. 8. - Vartolomejska noć u Parizu: ubijen Coligny, rulja ubija hugenote, uključujući žene i decu; napadi se zatim šire celom zemljom (Četvrti hugenotski rat).

24. 9. - U Kusku pogubljen Túpac Amaru, poslednji vladar Inka.
25. 9. - Rudolf okrunjen u Požunu za ugarsko-hrvatskog kralja od strane ostrogonskog nadbiskupa Antuna Vrančića.

listopad - Juraj II. Drašković imenovan za (titularnog) nadbiskupa kaločkog.
listopad - prosinac - Kmetovi se organiziraju, sastavili su vladu od tri lica: Matija Gubec, prozvan Gubec-beg, Ivan Pasanec i Ivan Mogaić; vojvoda Ilija Gregorić sa jedanaest kapetana^[9].

novembar, početkom - U Kasiopeji opažena supernova SN 1572, koja će navesti Tycho Brahea da dovede u pitanje važeći nebeski model.

2. 12. - Umro Franjo Frankopan Slunjski, jedan od dvojice hrvatskih banova (krenuo u moravski Mikulov da se oženi Juditom Ditrihštajn).
11. 12. - Španci započinju opsadu Haarlema, zauzimaju ga u julu.
prosinac - Heningovci nakon parnice dobili natrag svoju polovicu Susedgrada i Stubice od Tahija - sada i oni prijete kmetovima^[10].

Zapis u manastiru sv. Petra Koriškog: "Va leto 1572. bist zapustenije obitelji sej"^[11].
Bijeljina sjedište kadiluka.
Grobnik u posjedu Zrinskih (do 1671).
L'Algebra Rafaela Bombellija se prva temeljno bavi imaginarnim brojevima.
De morbis cutaneis Girolama Mercurialea se smatra prvim naučnim traktatom o bolestima kože.
Objavljen portugalski nacionalni ep Os Lusíadas ("Luzijade") Luís de Camõesa.
1572-74 - Mimar Sinan renovira Aja Sofiju^[12].
1572-89 - S kratkim prekidima pandemija kuge u Osmanskom carstvu^[13].

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1572.

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1572.

26. 1. - Pierre de Monte, hospitalerski Veliki majstor (* 1499)
13. 3. - Petar Hektorović, hrvatski književnik (* 1487)
27. 3. - Girolamo Maggi, renesansni čovek (* ca. 1523)
1. 5. - Papa Pio V., svetac od 1712. (* 1504)
9. 6. - Jeanne d'Albret, kraljica Navare (* 1528)
5. 7. - Longqing, kineski imperator (* 1537)
7. 7. - Zygmunt II August, poljsko-litvanski vladar (* 1520)
20. 8. - Miguel López de Legazpi, konkistador na Filipinima (* ca. 1502)
24 - 31. 8. - Neke žrtve Vartolomejske noći i kasnijeg pogroma:
- Gaspard II de Coligny, hugenotski lider (* 1519)
- Claude Goudimel, kompozitor (* ca. 1514-20)
- Petrus Ramus, humanista (* 1515)
- Charles de Téligny, vojnik i diplomata (* ca. 1535)
septembar - Denis Lambin, klasični učenjak (* 1520)
24. 9. - Túpac Amaru, poslednji vladar Inka
16. 10. - Lodovico Beccadelli, bivši dubrovački nadbiskup (* 1501)
23. 11. - Bronzino, slikar (* 1503)
24. 11. - John Knox, osnivač Prezbiterijanstva u Škotskoj (* ca. 1514)
3. 12. - Franjo I. Frankopan Slunjski, hrvatski ban (* 1536)
Ivan (Bona) Bolica, književnik (* ca. 1520)
Ambroz Gregorijanec, hrvatski podban
Hajdar-reis, zvani Nigari, osmanski mornar i slikar

↑ Klaić, 279
↑ Klaić, 280
↑ Klaić, 290
↑ Dr Goran Komar, Kuti, selo u Boki Kotorskoj, rastko.rs
↑ Klaić, 277
↑ Historija, 505
↑ Klaić, 289
↑ Znameniti Srbi Muslomani, str. 17
↑ Klaić, 291
↑ Klaić, 292
↑ Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu, Tursko doba, rastko.rs (pristup 9.6.2013)
↑ Encyclopedia, p. 244
↑ Encyclopedia, p. 463

Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
Encyclopedia of the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters
Historija naroda Jugoslavije II, str. , Školska knjiga Zagreb, 1959