14. slovenska divizija NOVJ
| 14. slovenačka udarna divizija | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Segment | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije | |
| Lokacija osnivanja | Dolenjsko | |
| Jačina | 2.400 vojnika i oficira | |
| Formacija | Prva slovenaka brigada Druga slovenačka brigada Treća slovenačka brigada Sedma slovenačka brigada | |
| Komandanti | ||
| Komandant | Mirko Bračič (-9.12.1943) Jože Klanjšek Vasja (9.12.1943-) | |
| Angažman | ||
| Bitke | Napad na Štampetov vijadukt Napad na Kočevje Pohod u Štajersku Završne operacije | |
| Odlikovanja | 26. oktobra 1944. proglašena „udarnom“. | |
Četrnaesta slovenačka udarna divizija formirana je 13. jula 1943. godine u Dolenjskom od Prve slovenačke udarne brigade „Tone Tomšič“ i Druge slovenačke udarne brigade „Ljubo Šercer“, a 9. avgusta u njen sastav su ušle Treća slovenačka udarna brigada „Ivan Gradnik“ i Sedma slovenačka udarna brigada „France Prešeren“. Nakon kompletiranja divizija je imala oko 2.400 boraca.
Borbeni put 14. divizije[uredi | uredi kod]
Divizija je 24. jula u sadejstvu sa Petnaestom slovenačkom divizijom napala italijansko uporište Žužemberk. Napad se pretvorio u višednevne ulične borbe i, nakon povlačenja iz Žužemberka, teške borbe protiv koncentričnog napada višestruko nadmoćnijih italijanskih snaga.
Nakon kapitulacije Italije divizija je popunjena i u njenom sastavu formirane su još tri brigade, od kojih su dve kasnije rasformirane. Treća i Sedma slovenačka brigada izašle su iz sastava divizije, pa su krajem septembra 1943. diviziju sačinjavale Prva, Druga i Trinaesta slovenačka brigada „Mirko Bračič“. Početkom oktobra divizija ulazi u sastav Sedmog slovenačkog korpusa. Tokom ovih borbi divizija je 13/14. oktobra 1943. godine izvršila uspešnu i značajnu diverziju na Štampetovom mostu presekavši železničku vezu Ljubljanske kotline sa Tršćanskim zalivom. Divizija je bila zahvaćena nemačkom oktobarskom „Romelovom“ ofanzivom koja je trajala od 21. oktobra do 10. novembra 1944.
Nakon okončanja nemačke ofanzive, Sedmi korpus preduzeo je svoju ofanzivu. U sklopu te operacije, Četrnaesta divizija 22. novembra zauzela je Grahovo, zatim Cerknicu i Begunje, a 1. decembra Velike Lašče. 9. decembra počeo je napad na nemačko-belogardistički garnizon Kočevje, ali je nakon borbi u samom gradu morao biti obustavljen zbog prodora nemačke 162. divizije kroz divizijska osiguranja.
Usled teških borbi tokom jeseni 1943. godine brojno stanje divizije je veoma opalo. Kada je 6. januara 1944. upućena u Štajersku radi dejstava na komunikacijama i podsticanja Narodnooslobodilačkog pokreta u ovoj strateški važnoj pokrajini, u njenom sastavu bilo je svega 1.127 boraca. Tokom marša i proboja preko Žumberka, Pokulja i Hrvatskog Zagorja do Štajerske njeno brojno stanje je gotovo prepolovljeno.
Nakon odmora i popune u oblasti Savinjskih Alpa divizije je razvila intenzivna napadna dejstva na komunikacije i manje nemačke garnizone. Tokom druge polovine 1944. i početkom 1945. godine koncentracija nemačkih snaga u ovoj oblasti stalno je rasla, ali je Četrnaesta slovenačka divizija u vrlo složenim uslovima razvila intenzivna i uspešna dejstva i uspela da stvori nekoliko slobodnih teritorija.
U znak priznanja za postignute uspehe i podnete žrtve, 26. oktobra 1944. godine Četrnaesta slovenačka divizija proglašena je udarnom.
U završnim operacijama Četrnaesta slovenačka divizija učestvovala je u razbijanju i razoružavanju krupnih nemačkih i kvislinških snaga u slovenačkoj i austrijskoj Koruškoj.
Literatura[uredi | uredi kod]
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Vojna enciklopedija, Beograd 1975. godina
- Lado Ambrožič Novljan: POHOD ČETRNAESTE DIVIZIJE Arhivirano 2023-07-03 na Wayback Machine-u, Vojnoizdavački zavod, Beograd 1984. godina