Hrom
Za ostala značenja, vidi Hrom (razvrstavanje).
„Krom” preusmjerava ovdje. Za ostala značenja, v. Krom (razvrstavanje).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol,atomski broj | Hrom, Cr, 24 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | prelaznih metala | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | VIB, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 7140 kg/m3, 8,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnoplava 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 51,9961 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 140 (166) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 127 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bd | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Ar]3d54s1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 13, 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni brojevi | 6, 3, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | jako kiseli | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | regularna prostorno centrirana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 2130 K (1857 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 2945 K (2672 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 7,23×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 344,3 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 16,9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 990 Pa (2130 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 5940 m/s (293,15 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 1,66 (Pauling) 1,56 (Alred) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 450 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 7,74×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 93,7 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 652,9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1590,6 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 2987 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 4743 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| V energija jonizacije | 6702 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| VI energija jonizacije | 8744,9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hrom ili krom (Cr, latinski chromium) je metal. Elektronska konfiguracija njegovog atoma određuje njegovu pripadnost VIB grupi. Poseduje 13 izotopa čije se atomske mase nalaze između 45-57. Izotopi 50, 52, 53 i 54 su postojani.
Otkriven je 1797. godine od strane N.L. Vauqellina (Louis Nicolas Vauquelin).
Zastupljenoist[uredi | uredi kod]
Hrom je zastupljen u zemljinoj kori u količini od oko 102 ppm. (eng. parts per million), uglavnom u obliku minerala hromita.
Namirnice najbogatije hromom su pekarski kvasac, kukuruz, kuvana junetina, jabuka, crnihleb, ovsane pahulje.
Osobine[uredi | uredi kod]
Metalni hrom je sjajnobeo metal veoma otporan na koroziju. Koristi se kao spoljašnji sloj koji pokriva čelične elemente, popravljajuči njihov izgled i štiteći ih od korozije. Hrom je sastojak nerđajućih čelika.
Hrom je najmanje rastvoran od svih metala. Iako ima negativni standardni redoks-potencijal na površini hroma stvara se pasivno stanje, te se ne rastvara u azotnoj kiselini, ni u carskoj vodi, dok se u razblaženoj hladnoj hlorovodoničnoj i sumpornoj kiselini rastvara, a rastvaranje u vrućim kiselinama prestaje.Hrom ništa ne valja.
Jedinjenja[uredi | uredi kod]
Najvažnija ruda hroma je hromit FeCr2O4 poznato kao hromit. Ovo jedinjenje se koristi kao aktivan sloj na magnetnim trakama. Redukcijom hromita koksom nastaje ferhrom (Fe + 2Cr)l koji se u metalurgiji koristi za dobijanje drugih legura koje sadrže hrom.
Rastvori soli Cr(III) i Cr(VI) poseduju veoma intenzivne boje (zelenu i narandžastu) što se koristi u fotohemiji.
Mešavina Na2Cr2O7 sa sumpornom kiselinom se koristi za pranje labaratorijskih stakala.
Oksid hroma(III) se koristi za bojenje.
Soli hroma(VI) su otrovne i izazivaju rak.
biološki značaj[uredi | uredi kod]
Hrom je sastojak mnogih enzima i spada u mikroelemente neophodne za život. Olakšava prelazak glukoze iz krvi u ćelije. Smanjuje potrebe za insulinom. Smanjuje rizik od infarkta pošto spušta nivo holesterola u krvi.
Njegova dnevna upotreba bi trebalo da iznosi minimum 1 miligram dnevno. Nedostatak hroma može da izazove razvoj šećera kod odraslih osoba i bolesti transportnog sistema.
