Štrosmajerova ulica u Sarajevu
.jpg)
Štrosmajerova ulica u Sarajevu nalazi se u opštini Stari Grad, na teritoriji grada Sarajeva, Bosna i Hercegovina. Ulica je danas pješačka zona i smatra se jednom od najljepših sarajevskih ulica.Grge Martića ispred . Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na 28. sjednici održanoj 17. aprila 2019. godine, donijela je odluka da se ulica proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Amir Pašić (predsjedavajući), Goran Milojević i Radoje Vidović.[1]
Historija[uredi - уреди | uredi izvor]
Ulica je izgrađena nakon Austro-ugarske okupacije Bosne i Hercegovine 1878. god. Nazvana je Rudolfova, u čast prijestolonasljednika Rudolfa, sina cara Franje Josipa I. Izgrađena je kao moderna ulica u novom dijelu grada u kojem dominira historicistička arhitektura.[2]
Od 10. januara 1919. god, nakon što je Kraljevina Jugoslavija preuzela vlast, ulica nosi ime Štrosmajerova, po Josipu Juraju Štrosmajeru (Osijek, 1815 - Đakovo, 1905), bosansko-đakovačkom i srijemskom biskupu. Poznat je kao teolog, kulturni radnik, pisac i političar sa idejama jugoslavenstva, čiji se stavovi danas različito vrijednuju.[3]
Štrosmajerova ulica predstavljala je prvu asfaltiranu ulicu u Sarajevu. U njoj se odvijao saobraćaj do kraja 70-ih godina XX stoljeća, nakon čega je pretvorena u šetalište.
Tokom 2019. god. obavljena je rekonstrukcija Štrosmajerove ulice po projektu koji je finansirala Općina Stari Grad Sarajevo i Direkcija za puteve Kantona Sarajevo, a njegova vrijednost je 550.000 konvertibilnih maraka. Ukupna površina saniranog prostora je 1.100 metara kvardratnih gdje je ugrađena i dekorativna rasvjeta u ploče.
Arhitektura[uredi - уреди | uredi izvor]
U pogledu urbanističkog rješenja Štrosmajerova ulica sa Trgom fra Grge Martića predstavlja cjelinu u urbanističkoj matrici i predstavlja posve novi koncept u odnosu na zatečenu sliku grada. Sa južne strane, iz pravca rijeke Miljacke, nadovezuje se na trg Fra Grge Martića, a njen vizuelni vrhunac je pogled na Sarajevsku katedralu.[4]
Karlo Paržik projektirao je zgradu Penzionog fonda u periodu 1886–1887. na Trgu fra Grge Martića. Uzimajući u obzir stilske karakteristike tog objekta pretpostavlja se da je Karl Paržik projektant svih stambeno-poslovnih objekata u produžetku na zapadnoj strani Štrosmajerove ulice, od ugla sa ulicom Ferhadija do zgrade Mitropolije na južnom kraju na uglu sa Ulicom branilaca grada, koju je Rudolf Tenies projektovao 1888/1889. godine u neobizantijskom stilu. Svi objekti na zapadnoj strani Štrosmajerove su izvedeni za tršćanskog trgovca Vitu Saloma.[1]
Na istočnoj strani je izvedena stambeno-poslovna zgrada na uglu Trga fra Grge Martića i Ferhadije. Objekat je projektirao 1894. godine Josip Vancaš u neobaroknom stilu, za vlasnika – firmu Mihaila Babića. Taj objekat je izveden na mjestu starog pozorišta u Sarajevu. U sklopu istočnog niza ulice na broju 8 izgrađen je 1897/1898. godine prvi objekat u duhu secesije u Bosni i Hercegovini – zgrada Ješue i Mojce Salom.
U periodu nakon II svjetskog rata, 1953. godine Živorad Janković projektirao je na ukrštanju Štrosmajerove i Ulice Branilaca Grada stambeno-poslovnu zgradu, ranije poznatu kao "Bosnafolklor".
Literatura[uredi - уреди | uredi izvor]
- Ibrahim Krzović - Arhitektura secesije u Bosni i Hercegovini, Kulturno naslijeđe, Sarajevo
- Nedžad Kurto - Sarajevo 1492-1992, Oko, Sarajevo.
- Jela Božić, -Arhitekt Josip pl. Vancaš, Značaj i doprinos arhitekturi Sarajeva u periodu austrougarske uprave, doktorska disertacija, Sarajevo, 1989.
Reference[uredi - уреди | uredi izvor]
- ↑ 1,0 1,1 "Štrosmajerova ulica u centru Sarajeva proglašena nacionalnim spomenikom". Komisija za nacionalne spomenike. http://aplikacija.kons.gov.ba/kons/public/uploads/odluke_bos/Sarajevo%20Strosmajerova%20ulica%20BOS.pdf. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ "Pravoslavna Mitropolija u Sarajevu". Komisija za nacionalne spomenike. http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2861. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ "Štrosmajerova ulica -. Destinacija Sarajevo". sarajevo.travel. https://sarajevo.travel/ba/sta-raditi/strosmajerova/858. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ "Amir Pašić: Arhitektura Bosne i Hercegovine, Austrougarski period (1878-1918)". Univerzitet u Sarajevu Filozofski fakultet Odsjek za historiju, Sarajevo. 2014. http://www.cidom.org/wp-content/uploads/2015/12/Amir-Pašić-Arhitektura-BH-1878-1918_opt.pdf. Pristupljeno 10. 9. 2017.
