Sulejmanija džamija u Travniku
Sulejmanija džamija (Šarena džamija) nalazi se u Travniku u Bosni i Hercegovini. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 25. do 31. maja 2005. godine je donijela odluku da se džamija sa šadrvanom, česmom i dućanima, te pokretno naslijeđe koga čine dva rukopisna Kurana proglasi za nacionalni spomenik BiH.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća) , Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik. Pokretno nasljeđe Jeni džamije sačinjava 20 levhi, od toga 18 smještenih u centralnom molitvenom prostoru i 2 u prostorima tekije.
Historija[uredi | uredi kod]
Na mjestu Šarene džamije, je još krajem XVI stoljeća podignuta Gazi-agina džamija. Godine 1757. Iz temelja obnovio ju je bosanski valija Sopa Salan Ćamil-Ahmed-paša, sagradivši pod njom bezistan sa dvadeset i sedam dućana, pa se ona od tada nazvala Ćamilija džamija.
Nakon požara iz 1815. godine, na istom mjestu Skopljak Sulejman-paša, izgradio je novu džamiju, koja se od tada naziva Sulejmanijom. Ovaj vezir je stolovao u Travniku od 27. oktobra 1815. do 23. januara 1818. godine. Pored obnove ove džamije, on je sagradio turbe nad mezarom bosanskog vezira Mustafe-paše Jenišeherlije u dvorištu Kukavičine medrese u Gornjoj čaršiji, te obnovio sahat-kulu kod Hadži Ali-begove džamije. Za održavanje ovih objekata ostavio je bogat, vezirski vakuf, a samoj džamiji je poklonio i ostavio na čuvanje visoko tursko odlikovanje koje je on primio za vojne zasluge.
O ovoj obnovi postoji natpis iz 1815/1816. godine. Kamena ploča, veličine 100x50 cm, sa natpisom uzidana je nad glavnim ulazom u džamiju. Hronogram u pjesmi smješten je u četrnaest elipsastih polja. Natpis je na uzdužnim stranama i kroz sredinu ukrašen isklesanim cvjetićima. Pismo: sitan i lijep nesh-talik. [2]
Iz historijskih podataka zaključuje se da je tokom bombardiranja Travnika u II svjetskom ratu porušen zapadni ugao i već 1945. godine je on obnovljen. [3]
Opis[uredi | uredi kod]
Džamije sa četverovodnim krovom i kamenom munarom, prema tlocrtnom rješenju mogu se svrstati u dva osnovna tipa – tip jednoprostorne džamije, koji preovladava, i tip džamije sa stupovima. [3] Ovom tipu u Bosni i Hercegovini pripada desetak džamija velikih dimenzija koje se javljaju u posljednjim stoljećima osmanske uprave. Ovaj tip džamija predstavlja novo tlocrtno rješenje gdje stupovi nose tavanicu i mahvil postavljen duž prednjeg i dva bočna zida.[4] Arhitektonski najznačajnija džamija ovog tipa u Bosni i Hercegovini je Sulejmanija ili Šarena džamija u Travniku.
Ispod cijele džamije u prizemlju je kameni bezistan u kojem je ranije bilo 10 dućana, koji su danas uklonjeni i bezistan je jedinstven prodajni prostor. Bezistan je podijeljen sa dva reda masivnih drvenih stupova na dvije treveje. Stupovi nose tavanicu i mahvil postavljen duž prednjeg i dva bočna zida. i središnji kaldrmisan prolaz, unutrašnju ulicu.
Stupovi su međusobno spojeni segmentnim lukovima sa čeličnom zategom. Vanjska linija lukova je uvučena u odnosu na ravan zida, čime je dodatno naglašena plastičnost fasade objekta u prizemlju. U poljima između lukova, a iznad samih kapitela, nalazi se kamena dekoracija u vidu ispupčene rozete sa 12 kriški. Iznad gornje linije lukova nalazi se polukružno ispupčenje – vijenac, duž tri fasade objekta (jugozapadna, jugoistočna i sjeveroistočna fasada), koji predstavlja i vizuelnu diferencijaciju prizemlja i sprata objekta (profanog i sakralnog dijela). Džamija u osnovi predstavlja nešto izdužen četverougao 21,88x16 m. sa produžetkom na sjeveroistočnoj strani, uz munaru - pridodat trijem u zadnjem lijevom uglu. Sastoji se iz tri etaže.
Sakralni prostor počinje na prvom spratu i proteže se kroz dvije etaže. Krov je četverovodan.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ „Šarena džamija”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 11. 2018.[mrtav link]
- ↑ „Amir Pašić: Islamic Arhitecture in Bosnia und Hercegovine”. Istanbul, 1994. Pristupljeno 10. 9. 2017.
- ↑ 3,0 3,1 „Alija Bejtić: Spomenici osmanlijske arhitekture u Bosni i Hercegovini”. Muzej grada Sarajeva, Sarajevo, 1973. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ Kurto (1998)
Literatura[uredi | uredi kod]
- Mehmed Mujezinović - Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine
- Kurto, Nedžad (1998). Arhitektura Bosne i Hercegovine : razvoj bosanskog stila. Sarajevo: Sarajevo- Publishing : Međunarodni centar za mir, 1998.
- Andrejević, Andrej (1984). ISLAMSKA MONUMENTALNA UMETNOST XVI VEKA U JUGOSLAVIJI Kupolne dzamije. Beograd: Filozofski fakultet u Beogradu, Institut za istoriju umetnosti.