Čačanski partizanski odred
| Čačanski partizanski odred | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| deo NOV i PO Jugoslavije | |||||||||||||
 Borci jednog od prvih partizanskih odreda u Srbiji (čačanskog), sa zaplenjenim nemačkim teškim mitraljezom. | |||||||||||||
| |||||||||||||
Čačanski narodnooslobodilački partizanski odred „dr Dragiša Mišović“ je bio partizanski odred tokom Drugog svetskog rata u Srbiji. Komandant odreda bio je Momčilo Radosavljević, a politički komesar Ratko Mitrović, narodni heroj.
Zakletva boraca Čačanskog partizanskog odreda glasila je:
Ja, sin srpskog naroda, zaklinjem se svojom čašću da u Čačanski narodnooslobodilački odred "Dr Dragiša Mišović" stupam sa čvrstom odlukom da se borim protiv fašističih okupatora i izdajnika srpskog naroda.
Obavezujem se da ću izvršavati naređenja svojih pretpostavljenih bez pogovora, da ću čuvati disciplinu odreda, da ću snositi sve posledice kršenja discipline i neizvršavanja dužnosti borca za narodna prava i slobodu.
Mi, narodni partizani Jugoslavije, latili smo se oružja za nemilosrdnu borbu protiv krvoločnih neprijatelja koji porobiše našu zemlju i istrebljuju naše narode.
U ime slobode i pravde našeg naroda, zaklinjemo se da ćemo disciplinovano, uporno i neustrašivo, ne štedeći svoje krvi i života, voditi borbu do potpunog uništenja fašističkog osvajača i svih narodnih izdajnika.[1]
Čačanski NOP odred je formiran, po odluci Okružnog komiteta KPJ za Čačak, 12. jula 1941. godine na planini Jelici, na mestu zvanom Stjenik. Odred se sastojao od četiri čete: Takovske, Ljubićke, Trnavske i Dragačevske i imao je oko 60 boraca.
Sredinom jula Odred je narastao na 7 četa sa oko 500 boraca, a krajem septembra formirana su 4 bataljona (Ljubićki, Trnavski, Takovski i Dragačevski), sa oko 2400 boraca.
Do stvaranja slobodne teritorije u zapadnoj Srbiji, Čačanski odred je rušio i zaprečavao komunikacije Čačak—Beograd, Čačak—Kraljevo, Čačak—Kragujevac, Čačak—Guča i Čačak—Požega, i napadao okupatorske kolone koje su se njima kretale. Paljenjem opštinskih arhiva i uništavanjem žandarmerijskih stanica, uspešno je razbijao kvislinšku administrativnu upravu.
Među prvim akcijama koje je izvršio Čačanski odred bio je sukob sa Nemcima 19. jula 1941. godine u Gornjoj Gorevnici, a 20. jula u Leušićima. Zatim dolaze značajne akcije: rušenje mosta na Zapadnoj Moravi u Ovčarsko-kablarskoj klisuri (27. jula); paljenje velikog vojnog senjaka u krugu nemačke kasarne u Čačku; borba sa Nemcima na Stjeniku (4. avgusta); paljenje vojnog senjaka u Gornjem Milanovcu (7. avgusta); napad na žandarmerijsku posadu u Guči (16. avgusta); napad na železničku stanicu i ložionicu u Ljubiću (26. avgusta); rušenje železničkog mosta na reci Čemernici kod Preljine (30. avgusta) , rušenje propusta u Prislonoci, kojom prilikom je uništena čitava nemačka kompozicija, dizanje u vazduh magacina sa eksplozivom u kazanici i drugo. U prvoj polovini avgusta 1941. godine izvršeni su napadi na nemačku stražu i železničku stanicu u Brđanima. Izvršeno je rušenje mostova pomoću avionskih bombi na Čemernici, Ovčaru i Kablaru, Škipića potoku, na Gruži i Moravi.
Dana 29. septembra 1941. godine, posle zajedničkih herojskih borbi sa četnicima, oslobođen je Gornji Milanovac, gde je zarobljeno 80 Nemaca, a 1. oktobra osobođen je Čačak. U oktobru je zatvorio prolaze na oslobođenu teritoriju od Kragujevca, Aranđelovca, Valjeva, Kraljeva, odbijao česte napade delova nemačke 714. divizije sa pravca Kragujevac—Gornji Milanovac, a u borbama 6. i 15. oktobra zaplenio i dva tenka, i zajedno sa Kraljevačkim NOP odredom vršio četiri napada na Kraljevo, koji su branili delovi nemačke 717. divizije.
Oktobra 1941. pored bataljona u sastavu Čačanskog odreda formirana je artiljerijska baterija, tenkovski i biciklistički vod.
Novembra 1941. u ogorčenim borbama Čačanski NOP odred odbranio je Čačak i Gornji Milanovac od četnika, i vodio teške borbe na Rudniku protiv nadmoćnijih delova nemačke 714. divizije i Kolubarske grupe nedićevsko-četničkih odreda. Delom snaga branio je Užice od 2. do 8. novembra, i učestvovao u protivnapadu protiv četnika kod Požege i Ravne gore od 8. do 20. novembra.
Posle oštrih borbi u prvoj neprijateljskoj ofanzivi, deo Čačanskog NOP odreda povukao se krajem novembra i početkom decembra 1941. u Sandžak u rejon Nove Varoši, gdje je od boraca tog odreda bio formiran Čačanski bataljon jačine 150 boraca.[2] Na teritoriji Čačanskog odreda su ostale manje partizanske grupe koje je neprijatelj uspeo da razbije i dobrim delom uništi.[2] Tokom boravka u Sandžaku, Čačanski bataljon je vodio borbe na Uvcu, kod Nove Varoši i na Limu.
1. marta 1942. godine Čačanski bataljon je ušao u sastav 2. proleterske brigade kao njen 2. bataljon.[2]
Od preostalih partizana, sredinom 1942, ponovno je formiran odred, koji je, posle nekoliko manjih akcija, rasformiran oktobra 1942.
Čačanski partizanski odred je ponovno okupljen 18. februara 1943. na planini Jelici. Ali, već 5. marta u selu Ostri, kod Čačka, okružen je i razbijen od nadmoćnijih žandarmerijskih i četničkih snaga, i pretrpeo je osetne gubitke. Od preostalih i novodošlih boraca Čačanski odred je ponovno formiran maja 1943, i zatim izveo više akcija na železničkoj pruzi Beograd—Čačak i ostalim komunikacijama, kao i akciju protiv neprijateljevih jedinica u okolini Čačka i Gornjeg Milanovca.
Krajem novembra 1943. Čačanski odred ušao je u sastav 1. šumadijske brigade, a jedna grupa boraca zadržala se na terenu i oko nje se u leto 1944. formirao novi Čačanski odred, koji je u periodu septembar—novembar učestvovao u borbama za odbranu oslobođenog Gornjeg Milanovca i u akcijama oko Čačka, a 4. decembra 1944, s ostalim jedinicama 2. armijske grupe, za oslobođenje Čačka i Guče protiv delova nemačkog 34. armijskog korpusa. Posle oslobođenja Čačanskog okruga (decembra 1944), ušao je u sastav jedinica KNOJ i Narodne milicije.[3]
- Tadija Andrić
- Milica Vučetić
- Radovan Grković
- Dragomir Dražević
- Radomir Đurakić Đuraka
- Radisav Janićijević Bomba
- Predrag Jevtić Škepa
- Dušan Ječmenić Ječmenica
- Radovan Jovanović
- Bogdan Kapelan
- Milutin Luković
- Radenko Mandić
- Tihomir Matijević
- Miloš Minić
- Ratko Mitrović
- Dragoslav Mutapović
- Branislav Obradović Džambo
- Dimitrije Pisković Trnavac
- Božidar Božo Tomić
- Vlado Tomanović
- Jelena Ćetković
- Sredoje Urošević
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Pregled Narodnooslobodilačke borbe u Srbiji, Moma Marković, Beograd 1947. godina
- Broz, Josip (1979). Sabrana djela, tom VIII, 29. novembar 1941. – 17. februar 1942.. Beograd.
- Milojica Pantelić, Radovan M. Marinković i Vladimir Nikšić „Čačanski odred dr Dragiša Mišović“. Čačak 1982. godina.