Nikola Tesla

Nikola Tesla
Rođenje	(1856-07-10)10. 7. 1856. Smiljan, Austrijsko Carstvo (Vojna krajina)
Smrt	7. 1. 1943. (dob: 86) New York City, New York, USA
Prebivalište	Austrijsko Carstvo (Kraljevina Hrvatska i Slavonija) Francuska SAD
Državljanstvo	Austrijsko Carstvo (1856-1867) (Kraljevina Hrvatska i Slavonija) SAD (1891-1943)
Etnicitet	Srbin
Polje	strojarstvo i elektrotehnika
Istaknute nagrade	Edisonova medalja (1916) Medalja Elliott Cresson (1893) Medalja John Scott (1934)
Religija	Srpsko pravoslavlje

Nikola Tesla (Smiljan, 10.7. 1856. - New York, 7.1. 1943.) je bio naučnik i inovator svjetskog glasa. Radio je u području elektrotehnike i radiotehnike, te je izumio okretno magnetsko polje i višefazni sustav izmjeničnih struja.

Biografija

Tesla se rodio u srpskoj porodici u tadašnjoj Hrvatskoj Vojnoj krajini, u mjestu Smiljan kod Gospića koje je tada bilo dio Austrijskog carstva. Nikola je pohađao gimnaziju u Gospiću i Karlovcu, a elektrotehniku studirao u Grazu i Pragu. Radeći četiri godine kao inženjer u Budimpešti i Parizu izumio je okretno magnetsko polje i napravio prvi praktični motor za izmjeničnu struju. Godine 1884. odlazi u SAD i tri godine kasnije osniva vlastiti laboratorij, u kojem dolazi do svojih najvažnijih izuma - višefazni sustav izmjeničnih struja, koji je ubrzo izazvao velike izmjene u elektroindustriji. Godine 1887. i 1888. zaštićuje patentom jednofazni i višefazni elektromotor, sustav razvođenja, višefazni transformator sa željeznom jezgrom i 18 drugih.

U 1889. godini ostvaruje okretna dinama i transformatore izmjenične struje visokih frekvencija. Iste godine objavljuje i rezultate proučavanja fiziološkog djelovanja struja na čovjekovo tijelo i predlaže njihovu primjenu u liječenju. Od 1891. godine radi na ostvarenju bežičnog prijenosa poruka (radiovalovima) i razvođenju energije bežičnim metodama. U razdoblju 1896.-1914. patentira seriju izuma koji čine osnovu suvremene radiotehnike. Od njegovih 700 izuma nekoliko desetaka je našlo praktičnu upotrebu. U proljeće 1898. godine, na elektrotehničkoj izložbi u New Yorku prikazuje mogućnost daljinskog upravljanja brodom elektromagnetskim valovima. U 1934. proučava mogućnost razbijanja atomske jezgre pomoću elektrostatskih generatora visokog napona.

Rodna kuća i spomenik u Smiljanu

Najznačajniji Teslini pronalasci su polifazni sistem, obrtno magnetsko polje, asinhroni motor, sinhroni motor i Teslin transformator. Takođe, otkrio je jedan od načina za generisanje visokofrekventne struje, dao je značajan doprinos u prenosu i modulaciji radio-signala, a ostali su zapaženi i njegovi radovi u oblasti rendgenskih zraka.

Njegov sistem naizmeničnih struja je omogućio znatno lakši i efikasniji prenos električne energije na daljinu. Bio je ključni čovek na izgradnji prve hidrocentrale na Nijagarinim vodopadima. Kada je napunio 41 godinu, podneo je svoj prvi patent br. 645576 iz oblasti radija. Godinu dana kasnije američkoj vojsci prikazuje model radijski upravljanog broda, verujući da vojska može biti zainteresovana za radio-kontrolisana torpeda. Tada je on govorio o razvoju „umeća telematike“, vrste robotike. Radio kontrolisan brod je javno prikazan 1898. godine na električnoj izložbi u Medison Skver Gardenu. Ovi uređaji su imali inovativni rezonantni prijemnik i niz logičkih kola. Radio-daljinsko upravljanje ostaje novotarija sve do 1960-ih. Iste godine Tesla je izmislio električni upaljač ili svećicu za benzinske motore sa unutrašnjim sagorevanjem, za šta mu je priznat patent 609250 pod nazivom „Električni upaljač za benzinske motore“. Tesla je 1899. odlučio da se preseli i nastavi istraživanja u Koloradu Springsu, gde je imao dovoljno prostora za svoje eksperimente sa visokim naponima i visokim učestanostima. Po svom dolasku je novinarima izjavio da namerava da sprovede eksperiment bežične telegrafije između Pajks Pika (vrh Stenovitih planina u Koloradu) i Pariza. Teslini eksperimenti su ubrzo postali predmet urbanih legendi. U svom dnevniku je opisao eksperimente koji se tiču jonosfere i zemaljskih talasa izazvanih transferzalnim ili longitudinalnim talasima.

Tesla je u svojoj laboratoriji dokazao da je Zemlja provodnik i vršeći pražnjenja od više miliona volti proizvodio veštačke munje duge više desetina metara. Tesla je takođe proučavao atmosferski elektricitet, posmatrajući pražnjenja svojim prijemnicima. Reprodukujući njegove prijemnike i rezonantna kola mnogo godina kasnije se uvideo nepredvidivi nivo kompleksnosti (raspodeljeni helikoidni rezonator visokog faktora potiskivanja, radiofrekventno povratno kolo, kola sa grubim heterodinim efektima i regenerativnim tehnikama). Tvrdio je čak da je izmerio i postojanje stojećih talasa u Zemlji.

U jednom momentu je utvrdio da je u svojoj laboratoriji zabeležio radio-signale vanzemaljskog porekla. Naučna zajednica je odbacila njegovu objavu i njegove podatke. On je tvrdio da svojim prijemnicima meri izvesne ponavljajuće signale koji su suštinski drugačiji od signala koje je primetio kao posledica oluja i zemljinog šuma. Kasnije je detaljno navodio da su signali dolazili u grupama od jednog, dva, tri i četiri klika zajedno. Tesla je kasnije proveo deo života pokušavajući da šalje signal na Mars.

Tesla napušta Kolorado Springs 7.1. 1900., a laboratorija se ruši i rasprodaje za isplatu duga. Međutim, eksperimenti u Kolorado Springsu su Teslu pripremili za sledeći projekat, podizanje postrojenja za bežični prenos energije. U to vreme prijavljuje patent u oblasti rezonantnih električnih oscilatornih kola. [uredi] Svetska radio stanica na Long Ajlendu Teslina kula na Long Ajlendu u saveznoj državi Njujork

Tesla počinje planiranje Svetske radio stanice - Vordenklajf kule 1890. godine sa 150.000 $ (od kojih je 51% ulaže Džej Pi Morgan). Gradnja počinje 1901. godine, a januara 1902. godine ga zatiče vest da je Markoni uspeo da ostvari transatlantski prenos signala. Juna 1902. je Tesla premestio laboratoriju iz ulice Hjuston u Vordenklajf. Velelepna kula Svetske radio stanice još nije dovršena, a glavni finansijer, Morgan, se novembra povlači iz poduhvata, dok su novine to propratile natpisima Teslin Vordenklajf je milionska ludorija. Godine 1906. Tesla napušta kulu i vraća se u Njujork. Ta kula je tokom Prvog svetskog rata razmontirana, pod izgovorom da može poslužiti nemačkim špijunima. Američki patentni zavod je 1904. godine poništio prethodnu odluku i dodelio Đuljelmu Markoniju patent na radio, čak je i Mihajlo Pupin stao na stranu Markonija. Od tada počinje Teslina borba za povratak radio patenta.

Na svoj 50-ti rođendan Tesla je priredio javno predstavljanje svoje turbine bez lopatica snage 200 konjskih snaga (150 kW) sa 16,000 rpm (obrtaja u minuti). Tokom 1910-1911 su u Votersajd elektrane u Njujorku testirane Tesline turbine snaga između 100 i 5000 konjskih snaga.

Markoni 1909. godine dobija Nobelovu nagradu za otkriće radija, odnosno doprinos u razvoju bežične telegrafije što čini Teslu duboko ogorčenim. Godine 1915. Tesla podnosi tužbu protiv Markonija, tražeći sudsku zaštitu svojih prava na radio, međutim već 1916. je bankrotirao zbog velikih troškova. U tim trenucima njegov život opasno klizi ka ivici siromaštva.

Što se tiče privatnog života , patio je od opsesivno-kompulsivnog poremećaja koji se ogledao u opsjednutosti nekim detaljima , na primjer brojem tri , na primjer često mu se dešavalo da obilazi oko bloka zgrada tri puta prije nego što uđe , pored tanjira je imao tri salvete prije obroka itd . U ishrani je bio vegeterijanac . Bio je takodje lični prijatelj američkog književnika Mark Tvena . Preveo je nekoliko pjesama Jovana Jovanovica Zmaja koga je licno upoznao kada je posjetio Beograd . Bio je nominiran za Nobelovu nagradu, koju nikad nije dobio.

Povodom obljetnice stogodišnjice Teslina rođenja 1956. godine, jedinica za magnetsko polje (fizikalnu veličinu koja se u elektroinženjerskim krugovima naziva gustoća magnetskog toka) nazvana je tesla (T).

Godine ,internestki pretraživač Google obilježio je njegov rođendan posebno dizajniranim logotipom.

Zanimljivosti

• Arhivska građa iz Tesline zaostavštine, iz Muzeja Nikole Tesle, je na osnovu odluke generalnog direktora Unescoa, Koićira Macure, 16. oktobra 2003. godine upisana u registar Uneska Pamćenje sveta.
• Godine 1975. njegovo ime uvedeno je u Dom slavnih pronalazača Amerike.
• Nalazi se na popisu 100 *Greatest Americans Discovery Chanella.
• Tesla je samo jednom izrazio želju da neki umetnik izradi njegov portret. Godine 1939, 18. avgusta, uputio je tim povodom svom prijatelju, poznatom jugoslovanskom-hrvatskom vajaru Ivanu Meštroviću telegram u Zagreb. Meštrović je sticajem okolnosti izradio Teslinu bistu tek 1952. godine. Odlivci ove biste čuvaju se u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu, u Muzeju Like u Gospiću i u Tehničkom muzeju u Beču.
• Aerodrom u Beogradu se zove Aerodrom „Nikola Tesla“.
• Nils Bor je jednom prilikom rekao: Teslini genijalni pronalasci duboko su uticali na čitavu našu civilizaciju.
• U svetu filma postoji nagrada koja je nazvana po Nikoli Tesli - zvanični naziv: Nicola Tesla Award in Recognition for Visionary Achievements in the World of Digital Technology and Sound. Nagrada se dodeljuje ljudima koji su postigli izuzetne rezultate u polju filmske tehnike. Do sada su je primili: 2005. - Džeri Luis, 2004. - reditelj Džejms Kameron, 2003. - reditelj Džordž Lukas, Sten Vinston.
• U Beogradu postoji elektrotehnički institut „Nikola Tesla“, osnovan 1936. godine.
• U Zagrebu postoji firma koja se zove Ericson-Nikola Tesla i koja se bavi telefonijom .
• Dve termocentrale u Srbiji su nazvane „Nikola Tesla A“ i „Nikola Tesla B“ u čast Tesle .

Vidi još

• Tesla-jedinica
• Spomenici Nikoli Tesli
• Muzej Nikole Tesle u Beogradu
• Demonstracijski kabinet u Tehničkom muzeju u Zagrebu
• Tesla Motors

Filmski portreti i popularna kultura i umjetnost

Lik Nikole Tesle se na filmu i televiziji pojavio pet puta:

• Nikola Tesla, mini-serija iz 1977. godine u produkciji Televizije Zagreb; lik Tesle je tumačio Rade Šerbedžija.
• Tajna Nikole Tesle, igrano-dokumentarni film Krste Papića iz 1980. godine; lik Tesle je tumačio Petar Božović;
• The Prestige (film), film iz 2006. godine u kojoj je lik Nikole Tesle tumačio David Bowie.
• Američki hard rok bend Tesla je nazvan po našem naučniku kao izraz zahvalnosti što im je omogućio struju, bez koje ne bi postojale ni električne gitare.

Galerija slika

• 
  Putovnica Nikole Tesle
• 
  Spomen ploča Nikoli Tesli u Zagrebu
• 
  Portret
• 
  Telegram Vladka Mačeka Nikoli Tesli
• 
  Telegram Nikole Tesle Vladku Mačeku

Vanjske poveznice

Nikola Tesla na Wikimedijinoj ostavi

• Nikola Tesla Museum
• Stranica posvećena 150 godina Teslina rođenja
• The New Wizard of the West
• Na šezdesetu godišnjicu smrti Nikole Tesle
• Nikola Tesla Biography
• Poveznice
• Interaktivni CD-ROM 'Teslin dan'
• Nikola Tesla Biography
• Biografija i detalji zivota Nikole Tesle
• NikolaTesla.fr - More than 1,000 documents on Tesla