Vukica Mitrović

Vukica Mitrović
Datum rođenja	28. decembar 1912.
Mesto rođenja	Sveti Stefan Kraljevina Crna Gora
Datum smrti	17. decembar 1941. (29 god.)
Mesto smrti	Jajinci, kod Beograda Okupirana Srbija
Profesija	radnica
Članica KPJ od	1933.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Narodni heroj od	9. maja 1945.

Vukica Mitrović Šunja (1912 — 1941) je bila istaknuta predratna aktivistkinja, članica Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, organizatorka pokreta otpora u okupiranom Beogradu i narodni heroj Jugoslavije.

Streljana je 1941. godine u banjičkom logoru u okupiranom Beogradu.

Biografija

Vukica Mitrović je rođena 28. decembra 1912. godine u Svetom Stefanu, blizu Budve. Išla je u osnovnu školu u Svetom Stefanu i Kotoru. Nakon osnovne škole je završila dva razreda učiteljske škole na Cetinju, ali je školovanje morala da prekine 1932. godine zbog bolesti i selidbe njenih roditelja u Beograd. Kako je njena porodica bila siromašna, nije bila u prilici da nastavi sa školovanjem, već je morala da se zaposli. Prvo je radila kao daktilografkinja a nakon toga kao tekstilna radnica u Beogradu.

Partijski rad

Kada je počela da radi, priključila se sindikalnim organizacijama tekstilaca. Članicom Komunističke partiju Jugoslavije je postala u oktobru 1933. Radila je u redakciji partijskog lista „Komunist“, gde je bila zadužena za vezu lista sa Blagojem Parovićem i Dragutinom Čolićem. Partijske kolege su joj nadenule nadimak Šunja, pošto je bila tiha i vredna.

Zloglasni beogradski zatvor Glavnjača u kome je Vukica mučena.

14. aprila, 1935. uhapšena je u opsežnoj policijskoj akciji, prilikom masovnog hapšenja komunističkih aktivista u Beogradu, nakon čega je bila podvrgnuta torturi političke policije u zatvoru Glavnjača u Beogradu. Tada su je batinali i izlagali različitim oblicima mučenja Svetozar Vujković i njegov saradnik Đorđe Kosmajac. Od nje je traženo da oda podatke o novinama u kojima je radila, ali se branila ćutanjem. Na osnovu činjenice da Vukica ništa nije priznala u istražnom postupku, Sud za zaštitu države je morao da je oslobodi optužbe.

Nakon puštanja iz zatvora nastavila je rad u tehnici Mesnog komiteta KPJ za Beograd. Godine 1935. i 1936, mnogi komunisti su pohapšeni, pa je partijska organizacija u Beogradu je bila u velikoj meri oslabljena, pa je rad Vukice Mitrović postao još značajniji. 1936. godine Vukica je postala članica Mesnog komiteta KPJ za Beograd i članica Uprave sindikata tekstilaca, a 1937. članica novoformiranog Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju.

Osim što je partijski rad sprovodila u Beogradu, najviše među tekstilcima na Karaburmi, po nalogu Pokrajinskog komiteta je odlazila i u Niš i Valjevo. Uz ostale članove Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, učestvovala je u svim partijskim akcijama, posebno u okupljanju radničke omladine i radnica u borbi protiv fašizma. Njena zasluga je bilo organizovanje jakog partijskog jezgra među tekstilcima na Karaburmi. Ovo jezgro je uspešno vodilo tarifne pokrete, političke akcije i štrajkove. Vukica je učestvovala u organizaciji štrajka beogradskih tekstilaca, krajem 1937. i početkom 1938.

Ponovo je uhapšena 1938. i ponovno mučena u Glavnjači, ali je policija bila primorana da je pusti iz pritvora zbog nedostatka dokaza, nakon čega prelazi u ilegalu. Vukica je do 1941. bila deo jezgra MK KPJ u Beogradu, živeći neprestano u ilegalnosti, menjajući mesta prebivanja, skupa sa suprugom Andrijom Habušom, takođe tekstilnim radnikom i komunistom.

Učestvovala je u organizaciji velikih demonstracija 14. decembra, 1939. Na Petoj pokrajinskoj konferenciji KPJ za Srbiju izabrana je za članicu Sekretarijata PK KPJ za Srbiju.

Drugi svetski rat

Nakon okupacije Jugoslavije, Vukica Mitrović je prešla u dublju ilegalu, koristeći lažne isprave na ime Ljubice Matković (najčešće je boravila u partijskom stanu u Pčinjskoj 12). Kao članica MK KPJ za Beograd, Vukica Mitrović je radila na organizovanju oružane borbe protiv Nemaca i atentata na predstavnike kvislinškog represivnog aparata.

Vukica je takođe održavala vezu sa ubačenim komunistom Jankom Jankovićem u Specijalnoj policiji, a sa majkom Miloša Matijevića organizovala je slanje hrane i uputstva uhapšenim komunistima.

Uhapšena je 1. oktobra 1941. zahvaljujući izdaji Dušana Grubača, člana MK KPJ, koji je uhapšen 30. septembra. Grubač je nakon kraćeg mučenja u zatvoru prihvatio da sarađuje sa policijom. Lično je doveo agente na lokaciju koja mu je bila poznata kao mesto okupljanja članova Mesnog komiteta, u Vinogradarskoj ulici. Tom prilikom policija je ubila Davida Pajića, koji je pokušao da se oružjem suprotstavi, a Vukica je, pokušavši da pobegne, ranjena u glavu.

Vukica je najpre odvedena u zatvor Gestapoa, da bi nedugo potom bila izolovana u zatvoru specijalne policije na Obilićevom vencu 4 (gde se već nalazio njen brat Ratko), gde je dva i po meseca bila podvrgnuta intenzivnoj torturi. Međutim, zapisnik spremljen za njeno saslušanje ostao je prazan. Islednici su u njenom dosijeu mogli jedino da konstatuju da „nije htela ništa da govori o svom partijskom radu“.

Streljanja grupa zatvorenika u Jajincima 1941.

Nakon dva i po meseca mučenja, pošto nije progovorila osuđena je na smrt. Policija je Vukicu na nosilima prebacila u logor na Banjici, 16. decembra 1941. Prema svedočenju zatvorenice Marije Vuković Šantalat:

Došao je stražar i rekao joj da pokupi stvari i pođe na Banjicu. Hteo je da je ponese, jer nije mogla da hoda, ali ona to nije dozvolila, nego je išla na kolenima.

Već sutradan 17. decembra 1941. godine je streljana sa Milošem Matijevićem i većom grupom komunista na stratištu u Jajincima. Na streljanje je izneta na nosilima jer su joj noge bile polomljene.

U ratu je stradao i Vukičin suprug, Andrija Habuš, jedan od organizatora pokreta otpora u okupiranoj Srbiji. On je 18. juna 1944. izvršio samoubistvo u selu Brezovica pokraj Ljubovije, kako bi izbegao zarobljavanje od strane četnika.

Nasleđe

Vukica Mitrović je bila jedna od prvih žena koja je proglašena za narodnog heroja Jugoslavije, Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), na dan pobede 9. maja 1945. godine.

Ulica Vukice Mitrović na Čuburi u Beogradu, od 1946. nosi njeno ime. Na zidu zgrade u Ulici Vukice Mitrović 2, u godinama nakon Drugog svetskog rata postavljena je mermerna spomen-ploča sa bronzanom plaketom, koja je odražavala njen lik. Tokom vremena spomen-ploča je napukla i teško oštećena, da bi pre desetak godina bila uklonjena, pri čemu nije zamenjena novom pločom. Komisija za spomenike i nazive trgova i ulica pri Skupštine grada Beograda 2002. predložila je preimenovanje Ulice Vukice Mitrović, ali ovaj predlog nije uvažen.

Literatura

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• Mala enciklopedija prosveta, Beograd 1959. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.
• Heroine Jugoslavije. „Spektar“, Zagreb 1980. godina.