Vrbanjci
| Vrbanjci | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština/Općina | Kotor-Varoš |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo ((1991)) | 2.975 |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°35′N 17°25′E / 44.58°N 17.42°E |
| Nadmorska visina | 316 m |
  Vrbanjci Vrbanjci (Bosne i Hercegovine) | |
Koordinate: 44° 34′ 48" SGŠ, 17° 25′ 12" IGD
Vrbanjci su naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini u opštini Kotor-Varoš koja pripada entitetu Republika Srpska. Na popisu stanovništva iz 1991. u njemu je živjelo 2.975 stanovnika.[1]
Geografija[uredi | uredi kod]
Vrbanjci leže na rijeci Vrbanji, po kojoj su i dobili ime, između njenih pritoka Jezerke, Bosanke i Cvrcke.[2][3][4] Stari naziv naselja Plitska upotrebljavao se dok je njegova glavnina bila uz Bosanku (Plitka rika). Taj naziv zadržao se kao toponim obližnjeg naselja u istoj opštini. Naseljavanje vrbanjskog polja počelo je s izgradnjom uskotračne pruge i međumjesne ceste u pravcu Šipraga i Maslovara. Vrbanjci su do 1964. bili zasebna opċina u bivšem Srezu Kotor-Varoš.
Historija[uredi | uredi kod]
Nakon pada Kraljevine Bosne 1463. kraj Vrbanjaca se zbila bitka na Večićkom polju oko Mlave, gaza na rijeci Vrbanji, gdje se potisnuta bosanska vojska sukobila s osmanskom. U narodnom predanju zadržala se legenda o poginula tri brata – šehida – koji su mrtvi nosili svoje glave. U spomen tome u selu Večićima izgrađena su tri turbeta.
Tokom Drugog svjetskog rata ovo područje naizmenično su kontrolirali jugoslovenski partizani (Treća proleterska sandžačka i Četvrta proleterska crnogorska udarna brigada) i oružane snage Trećeg rajha. Godine 1942. zbog ubojstva dvojice njemačkih vojnika u selu Staza stanovnici sela Večića i okoline upućeni su u koncentracioni logor Jasenovac. Stanovništvo je pušteno iz logora nakon intervencije jednog katoličkog poglavara iz Banje Luke. Pred kraj rata u Vrbanjcima su 1944. partizani pripremali zauzimanje jednog od posljednjih uporišta domobranske vojske Nezavisne Države Hrvatske u Kotor-Varoši.[5][6][7]
Tokom rata u Bosni i Hercegovini (1992–1995) paravojne snage bosanskih Srba počinile su zločine nad civilnim stanovništvom Vrbanjaca i okolnih naselja.[8][9] Progonjeno je lokalno bošnjačko i hrvatsko stanovništvo, dok su oštećeni mnogi objekti, poput župne crkve. Nakon završetka rata većina bošnjačkog stanovništva vratila se u Vrbanjce.
Roditelji bošnjačkih učenika lokalne Osnovne škole „Sveti Sava” vodili su sedmogodišnji sudski postupak da se učenicima te škole omogući nastava na bosanskom jeziku. Pošto je zahtjev odbijen na Općinskom sudu u Kotor-Varoši i Okružnom sudu u Banjoj Luci, Ustavni sud Republike Srpske donio je presudu u korist roditelja u decembru 2019.[10][11]
Stanovništvo[uredi | uredi kod]
Prema podacima iz 1953. u naselju je živjelo 4.919 stanovnika, od kojih je 1.728 Hrvata, 1.678 Srba, 1.505 Jugoslavena, 4 Crnogorca, 1 Slovenac, po 1 pripadnik zapadnoslavenskog i istočnoslavenskog naroda i 1 pripadniik neslavenskog naroda.[12] Noviji podaci tabelarno su navedeni u nastavku.
| Sastav stanovništva – naselje Vrbanjci | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[13] | 1991. | 1981.[14] | 1971.[15] | ||||
| Osoba | 2 066 (100,0%) | 2 975 (100,0%) | 1 629 (100,0%) | 1 654 (100,0%) | |||
| Bošnjaci | 1 039 (50,29%) | 1 468 (49,34%)1 | 487 (29,90%)1 | 514 (31,08%)1 | |||
| Srbi | 813 (39,35%) | 658 (22,12%) | 373 (22,90%) | 473 (28,60%) | |||
| Hrvati | 199 (9,632%) | 799 (26,86%) | 689 (42,30%) | 651 (39,36%) | |||
| Ostali | 8 (0,387%) | 9 (0,303%) | 1 (0,061%) | 1 (0,060%) | |||
| Muslimani | 3 (0,145%) | – | – | – | |||
| Nisu se izjasnili | 2 (0,097%) | – | – | – | |||
| Nepoznato | 2 (0,097%) | – | – | – | |||
| Jugoslaveni | – | 41 (1,378%) | 79 (4,850%) | 13 (0,786%) | |||
| Albanci | – | – | – | 2 (0,121%) | |||
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Nacionalni sastav stanovništva - Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.. Sarajevo: Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine.
- ↑ Spahić M. et al. (2000): Bosna i Hercegovina (1:250.000). Izdavačko preduzeće „Sejtarija“, Sarajevo.
- ↑ http://www.rhmzrs.com/
- ↑ Mučibabić B., Ur. (1998): Geografski atlas Bosne i Hercegovine. Geodetski zavod BiH, Sarajevo.
- ↑ Petrić N., Ur. (1985): Opštine Kotor-Varoš i Skender-Vakuf u NOB-u 1941-1945. Radnički univerzitet "Đuro Pucar Stari", Kotor-Varoš.
- ↑ Đondović R., Ur. (1989): Sanitetska služba u narodnooslobodilačkom ratu Jugoslavije 1941-1945, Knj. 2: Nastanak i razvoj sanitetske službe u oružanim snagama narodnooslobodilačkog pokreta u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Makedoniji; Biblioteka Ratna prošlost naroda i narodnosti Jugoslavije, knj. 361. Monografija Jedinica NOV i PO Jugoslavije, Knj. 150). Vojnoizdavački i novinski centar, Sanitetska uprava SSNO, Beograd.
- ↑ Samardžija S. (1983): Četrnaesta srednjobosanska NOU brigada. Skupština opštine Prnjavor, Banja Luka.
- ↑ Gutman, R. (1993). A Witness to Genocide: The 1993 Pulitzer Prize-Winning Dispatches on the ’Ethnic Cleansing’ of Bosnia. New York: Macmillan Publishing Company. ISBN 9780020329954.
- ↑ Beč, J (1997). Pucanje duše. Beograd: Samizdat B92. ISBN 86-7208-010-6.
- ↑ „Uvodi se nastava po bosanskom planu i programu u OŠ Sveti Sava u Kotor Varoši”. Radio Slobodna Evropa. 5. 12. 2019. Pristupljeno 6. 1. 2023.
- ↑ „Roditelji zadovoljni presudom Vrhovnog suda RS”. N1. 15. 12. 2019. Pristupljeno 1. 6. 2023.
- ↑ http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1953/pdf/G19534001.pdf.
- ↑ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala na datum 7. 4. 2021. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ↑ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.”. stat.gov.rs. Pristupljeno 16. 9. 2015.
- ↑ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.”. stat.gov.rs. Pristupljeno 16. 9. 2015.