Pentanska kiselina
| Valerinska kiselina[1] | |||
|---|---|---|---|
| |||
| IUPAC ime |
| ||
| Drugi nazivi | Valerinska kiselina Butan-1-karboksilna kiselina | ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 109-52-4 | ||
| MeSH | |||
| RTECS registarski broj toksičnosti | YV6100000 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | C5H10O2 | ||
| Molarna masa | 102.13 g/mol | ||
| Agregatno stanje | bezbojna tečnost | ||
| Gustina | 0.930 g/cm³, tečna | ||
| Tačka topljenja |
-34.5 °C | ||
| Tačka ključanja |
186-187 °C | ||
| Rastvorljivost u vodi | 4.97 g/100 ml (25 °C) | ||
| pKa | 4.82 | ||
| Opasnost | |||
| Opasnost u toku rada | iritantno | ||
| R-oznake | R34 R52/53 | ||
| S-oznake | S26 S36 S45 S61 | ||
| Tačka paljenja | 86 °C | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Srodna jedinjenja | Buterna kiselina Etil-valerinat pentil-pentanoat | ||
|
| |||
| Infobox references | |||
Valerinska kiselina ili pentanska kiselina je alifatična karboksilna kiselina hemijske formule C5H10O2. Kao druge niže karboksilne kiseline, ima veoma neprijatan miris. U prirodi se nalazi u valerini, po kome je dobila i ime. Njena glavna upotreba je sinteza estara. Isparljivi estri valerinske kiseline imaju prijatan miris i koriste se u parfemima i kozmetici. Etil-valerinat i pentil-valerinat se koriste kao aditivi u hrani zbog njihovih ukusa sličnih voću.
Bezbednost[uredi | uredi kod]
Valerinska kiselina može da izazove iritaciju kod ljudi kada dođe u dodir sa kožom i očima, ali generalno se to ne događa jer ne pretenduje da ispari na sobnoj temperaturi ako nije u glacijalnoj formi. Uprkos tome, toksična je vodenim organizmima i ne treba je puštati niz slivnik ako je prvo ne neutrališemo.
Upotrebe[uredi | uredi kod]
Koren valerijane se dugo koristio kao biljni sedativ.
Za valerinsku kiselinu se smatra da može da efektivno odstrani bubuljice. Njeni derivati (poput diflukortolon-valerinata) se koriste kao kortikosteroidi u dermatologiji.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Susan Budavari, ur. (2001). The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals (13th izd.). Merck Publishing. ISBN 0-911910-13-1.
