Seljačko-demokratska koalicija
Seljačko-demokratska koalicija je naziv za opozicionu koaliciju u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca između Hrvatske seljačke stranke i Samostalne demokratske stranke, vodećih političkih stranaka hrvatskog naroda i Srba Prečana.
Lideri su joj bili Stjepan Radić i Svetozar Pribićević. Delovala je od 1927. do 1929. godine, odnosno do ubistva Stjepana Radića, uvođenja šestojanuarske diktature i zabrane rada političkih stranaka. Poslije Radića lider joj je postao Vlatko Maček, a po povratku parlamentarizma SDK postaje uzor i osnov za ujedinjavanje cjelokupne opozicije.
Osnovana je 1927. godine poslije izbora, s ciljem da se polako okuplja širok opozicioni blok. Raspadom koalicije Demokratska zajednica postaje jedina opoziciona koalicija i osnov za dalje širenje, u borbi protiv koalicione vlasti narodnih radikala, jugoslovenskih muslimana i slovenačkih narodnjaka s ciljem demokratizacije društva. U osnovi 1928. godine utvrđuje svoju političku ideologiju kao federalizam, stav koji potvrđuje nakon zločina u skupštini i ubistva Stjepana Radića. Cilj mu je da se proširi na Demokratsku stranku, a njen lider Ljubomir Davidović je simpatizer te stranke, ali ne uspijeva da DS privuče SDK-u jer većina narodnih poslanika demokratske stranke nije bila lojalna njemu, već prorežimskom Marinkoviću. 1928. godine kongresom uspijeva da natjera svoje ministre na ostavku, ali ni tada ne uspijeva, jer se sastavlja nova vlada u kojoj oni bivaju izabrani. Jedinstvo u stranci uz sebe dobija ponovo tek poslije skupštinskog atentata, kada DS cjelokupno prelazi u opoziciju i zajedno sa SDK poziva na bojkot. Priključuje se i minijaturna Crnogorska stranka. Bojkotu parlamenta se ne odaziva iz redova opozicije jedino Savez zemljoradnika i ne uspijeva ideja da se on uklopi u širu opoziciju, jer SZ ostaje privržen jugoslovenskom jedinstvu. SDK prestaje da djeluje šestojanuarskom diktaturom, ali ovakvo jedinstvo opozicije ostavlja trajan pečat u daljim političkim aktivnostima, pogotovo poslije obnove parlamentarizma.
Literatura[uredi | uredi kod]
- Petranović, Branko (1988). Istorija Jugoslavije, knjiga I - Kraljevina Jugoslavija. Beograd: Nolit.