Rimska valuta
Donji red, s lijeva na desno: oko 199. godine - Karakala, oko 200. godine - Julija Domna, oko 219. godine - Elagabalus, oko 236. godine - Maksiminus Traks
Rimski novac u upotrebi tokom većeg dijela trajanja Rimske Republike i kasnije, u zapadnom dijelu Rimskog Carstva bio je izrađen od metala i imao nekoliko denominacija.
Vrijednost denominacije vezivala se uglavnom za vrijednost metala od kojeg je bila izrađena:
- aureus (od zlata)
- denarius (od srebra)
- sestertius (sestercij, sesterac, od bronze)
- dupondius (od bronze)
- as (od bakra)
Ovaj novac bio je u potrebi od III stoljeća pne. pa sve do III stoljeća. Kasnije, iako su ovi i dalje bili prihvaćeni kao sredstvo plaćanja, u kolonijama pod grčkim uticajem kovao se poseban novac od “običnog” metala i srebra u različitim denominacijama pod nazivom grčki imperijalni novac ili rimski provincijski novac.
U III stoljeću, denarius je zamijenio dvostruki denarius, danas poznat i kao “antoninianus” ili “radiate”. Dioklecijan je sproveo monetarnu reformu nakon koje su bili u potrebi “argenteus” (srebro) i “follis” (pozlaćena bronza). Kasnije su upotrebi uglavnom bili zlatnici i novčići od bronze u manjim denominacijama i važili su sve do pada Zapadnog Rimskog Carstva.
Zanimljivo je kako je latinski naziv denarius preživio vijekove i u različitim oblicima usvojen od drugih naroda: u Francuskoj je denier naziv za novčić, dinar kod Arabljana je često naziv nacionalne valute kao i u bivšoj Jugoslaviji i sadašnjoj Srbiji; Makedonci imaju denar; kod Italijana denaro je novac kod Španaca to je dinero itd.
Evo nekoliko primjera sa vjerovatnim iznosima plata i cijena oko III stoljeća:
- Plata radnika na farmi, oko 400 asa
- Plata učitelja, po učeniku, oko 800 asa
- Usluga brijača/frizera, oko 32 asa
- 1 kg svinjetine, oko 380 asa
- 1 kg grožđa, oko 32 asa
Odnos vrijednosti različitih denominacija:
1 zlatni aureus = 2 zlatna kvinarija (quinarii) = 25 srebrnih denariusa = 50 srebrnih kvinarija = 100 bronzanih sestercija = 200 bronzanih dupondija (dupondii) = 400 bakarnih asa = 800 bakarnih semiza (semisses) = 1600 bakarnih kvadrana (quadrans).
Ovdje treba obratiti pažnju na činjenicu da su u okviru nekoliko monetarnih reformi mijenjani težina kovanica i samim tim i njihova vrijednost u odnosu na druge. Takođe su bili različiti i prikazi utisnuti na novčićima. Evo relativnog pregleda:
| Denarius | Sestertius | Dupondius | As | Semis | Triens | Quadrans | Quincunx | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Denarius | 1 | 4 | 5 | 10 | 20 | 30 | 40 | 24 |
| Sestertius | 1⁄4 | 1 | 1 1⁄4 | 2 1⁄2 | 5 | 7 1⁄2 | 10 | 6 |
| Dupondius | 1⁄5 | 4⁄5 | 1 | 2 | 4 | 6 | 8 | 4 4⁄5 |
| As | 1⁄10 | 2⁄5 | 1⁄2 | 1 | 2 | 3 | 4 | 2 2⁄5 |
| Semis | 1⁄20 | 1⁄5 | 1⁄4 | 1⁄2 | 1 | 1 1⁄2 | 2 | 1 1⁄5 |
| Triens | 1⁄30 | 2⁄15 | 1⁄6 | 1⁄3 | 2⁄3 | 1 | 1 1⁄3 | 4⁄5 |
| Quadrans | 1⁄40 | 1⁄10 | 1⁄8 | 1⁄4 | 1⁄2 | 3⁄4 | 1 | 3⁄5 |
| Quincunx | 1⁄24 | 1⁄6 | 5⁄24 | 5⁄12 | 5⁄6 | 1 1⁄4 | 1 2⁄3 | 1 |
| Aureus | Quinarius Aureus | Denarius | Quinarius | Sestertius | Dupondius | As | Quadrans | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aureus | 1 | 2 | 25 | 50 | 100 | 200 | 400 | 1600 |
| Quinarius Aureus | 1⁄2 | 1 | 12 1⁄2 | 25 | 50 | 100 | 200 | 800 |
| Denarius | 1⁄25 | 2⁄25 | 1 | 2 | 4 | 8 | 16 | 64 |
| Quinarius Argenteus | 1⁄50 | 1⁄25 | 1⁄2 | 1 | 2 | 4 | 8 | 32 |
| Sestertius | 1⁄100 | 1⁄50 | 1⁄4 | 1⁄2 | 1 | 2 | 4 | 16 |
| Dupondius | 1⁄200 | 1⁄100 | 1⁄8 | 1⁄4 | 1⁄2 | 1 | 2 | 8 |
| As | 1⁄400 | 1⁄200 | 1⁄16 | 1⁄8 | 1⁄4 | 1⁄2 | 1 | 4 |
| Quadrans | 1⁄1600 | 1⁄800 | 1⁄64 | 1⁄32 | 1⁄16 | 1⁄8 | 1⁄4 | 1 |
| Solidus | Argenteus | Nummus | Radiate | Laureate | Denarius | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Solidus | 1 | 10 | 40 | 200 | 500 | 1000 |
| Argenteus | 1⁄10 | 1 | 4 | 20 | 50 | 100 |
| Nummus | 1⁄40 | 1⁄4 | 1 | 5 | 12 1⁄2 | 25 |
| Radiate | 1⁄200 | 1⁄20 | 1⁄5 | 1 | 2 1⁄2 | 5 |
| Laureate | 1⁄500 | 1⁄50 | 2⁄25 | 2⁄5 | 1 | 2 |
| Denarius | 1⁄1000 | 1⁄100 | 1⁄25 | 1⁄5 | 1⁄2 | 1 |
| Solidus | Miliarense | Siliqua | Follis | Nummus | |
|---|---|---|---|---|---|
| Solidus | 1 | 12 | 24 | 180 | 7200 |
| Miliarense | 1⁄12 | 1 | 2 | 15 | 600 |
| Siliqua | 1⁄24 | 1⁄2 | 1 | 7 1⁄2 | 300 |
| Follis | 1⁄180 | 1⁄15 | 2⁄15 | 1 | 40 |
| Nummus | 1⁄7200 | 1⁄600 | 1⁄300 | 1⁄40 | 1 |
Vanjski link[uredi | uredi kod]
- Cijene i plate u Starom Rimu ((en))