Prvi kongres ljekara partizana
Prvi kongres ljekara partizana održan je 25. septembra 1942 u Bosanskom Petrovcu.
Nakon pohoda proleterskih brigada u Zapadnu Bosnu stvorena je slobodna teritorija koja će kasnijim oslobođenjem Bihaća biti poznata kao Bihaćka republika. Vrhovni štab NOVJ se smješta u vagone jednog voza na Oštrelju kod Bosanskog Petrovca.[1]
Bila je to teritorija sa jednim sasvim vidljivim novim kvalitetom borbe: organizovana, narodna, demokratska država. Postojale su Komande mjesta, Narodnooslobodilački odbori, masovne organizacije omladine i žena — sve je to funkcionisalo efikasno i sa puno pravog unutrašnjeg sadržaja.
Inicijator kongresa je bio načelnk saniteta pri Vrhovnom štabu, dr. Gojko Nikoliš, narodni heroj. Kongres je održan u vrijeme bitke kod Staljingrada, kada se nije znalo kakav će ishod te bitke biti. U geografskom središtu fašističkog tabora, jugoslovenski partizani održavaju ljekarski Kongres.
Bilo je to vrijeme rasta antifašističke borbe, formiranja sve novih i novih brigada bilo je u toku, a predstojalo je i formiranje divizija. Takav zamah narodnooslobođilačke borbe i uspon vojne organizacije zahtijevali su i od sanitetske službe novi kvalitativni skok, a i sama vojna organizacija, odnosno komandovanje, morali su da izmijene svoje mnoge stavove u odnosu na sanitetsku službu.
Politički učinak petrovačkog Kongresa na antifašiste u okupiranim gradovima bio je snažan, jer je saznanje o njemu doprinijelo njihovoj potpunoj predstavi o karakteru Narodnooslobodilačke borbe. Sada su tek mogli da shvate da partizani nisu male grupice odmetnika ili šumljaka već je to vojska, prava vojska koja ima i svoju sanitetsku službu. Proglas o održavanju kongresa upućen je putem radio stanice Slobodna Jugoslavija.
Sa medicinskog stanovišta značajno je da je Kongres zauzeo jedinstvene stavove u osnovnim pitanjima ratne hirurgije, a ti stavovi bili su sasvim savremeni, na nivou hirurške doktrine velikih armija u drugom svjetskom ratu.
U partizanskom sanitetu toga vremena bili su dr. Olga Dedijer, dr. Isidor Papo, dr. Saša Božović, dr. Boro Božović, dr. Zora Goldšmit, dr. Franc Klajnhapel, dr. Julka Mešterović, dr. Đura Mešterović i mnogi drugi.[2]
Reference[uredi | uredi kod]
Literatura[uredi | uredi kod]
- Dr. Gojko Nikoliš: Prvi kongres partizanskih lekara, Vojno-sanitetsiki pregled br. 9—10, 1948.
- Dr. Đura Mešterović: Devetogođišnjiea Prvog kongresa partizanskih lekara, Voj. sanitet, pregled br. 9—10, 1951.