Priscilijan
Priscilijan (španski: Prisciliano, Galecija, cca. 340 - Trier, 385) je bio hispanski svećenik, odnosno biskup Avile, poznat kao začetnik učenja koje je po njemu postalo poznato kao priscilijanstvo, ali i kao prva osoba koja je pogubljena kao heretik.
Priscilijan je, prema Sulpiciju Severu bio potomak bogate aristokratske porodice koji se posvetio proučavanju kršćanstva, a kao biskup razvio doktrinu temeljenu na strogom asketizmu. Njegova shvaćanja su stekla široku popularnost u Hispaniji, ali su shvaćena i kao prijetnja autoritetu Crkve. Zbog toga su njegovi protivnici, biskupi Higin od Cordobe i Hidacije od Meride, od pape Damaza I zatražili dozvolu za sinod u Zaragozi 380. tokom koga je osuđeno Priscilijanovo učenje a on ekskomuniciran. Međutim, na Priscilijanovu stranu su stali biskupi Instancije i Salvijan. Godine 384. je Instancije svrgnut na sinodu u Bordeauxu.
Priscilijan i njegovi pristaše su se na te odluke išli žaliti papi, ali su odbijeni. Nakon smrti cara Gracijana su otišli na dvor uzurpatora Magnus Maksima u Trieru, ali su tamo, na svoje veliko iznenađenje, uhapšeni a potom pogubljeni pod lažnom optužbom za maniheizam i magiju. Maksim je za taj čin bio motiviran političkim razlozima, odnosno nastojanjem da kao beskompromisni borac protiv heretika stekne potporu Crkve u preuzimannu vlasti. Papa Siricije, Martin Tourski i Ambrozije su, međutim, protestirali protiv pogubljenja, ali isključivo iz proceduralnih razloga, navodeći kako samo Crkva ima pravo donositi takve presude.
Iako je Priscilijan pogubljen, njegovo učenje se zadržalo u Hispaniji sve do 6. vijeka.
U fikciji[uredi | uredi kod]
Priscilijan se pojavljuje kao jedan od likova u Buñuelovom filmu Mliječna staza iz 1969. godine.
Godine 1999. je španski pisac Ramon Chao o Priscilijanu napisao biografski roman Prisciliano de Campostela.