Philibert Tsiranana
| |
1. Predsjednik Madagaskara
| |
|---|---|
| U službi 1. maj 1959. – 11. novembar 1972. | |
| Prethodnik | pozicija uspostavljena |
| Nasljednik | Gabriel Ramanantsoa |
6. Premijer Madagaskara
| |
| U službi 14. oktobar 1958. – 1. maj 1959. | |
| Prethodnik | bio potpredsjednik Izvršnog vijeća |
| Nasljednik | Gabriel Ramanantsoa (od 1972.) |
1. Potpredsjednik Izvršnog vijeća
| |
| U službi 27. maj 1957. – 14. oktobar 1958. | |
| Prethodnik | pozicija uspostavljena |
| Nasljednik | postao premijer |
| Rođenje | 12. oktobar 1912. Mahajanga,  Madagaskar
|
| Smrt | 16. april 1978. Madagaskar |
| Politička stranka | Socijalistička Demokratska Partija Madagaskara - PSD |
| Vjera | katolik |
Philibert Tsiranana (Mahajanga, 12. oktobar 1912. - 16. april 1978.), madagaskarski političar i lider, prvi predsjednik Madagaskara od 1959 do 1972.
Za vrijeme njegove 12 godišnje vladavine Republika Madagaskar bila je politički stabilna, za razliku od brojnih drugih afričkih zemalja toga doba. Upravo ta stabilnost ostala je u sjećanju mnogih malgašana tako da Tsiranana i danas uživa reputaciju izvanrednog državnika. U usporedbi s drugim političarima iz zemalja u razvoju Tsiranana je bio pošten i nekorumpiran. Madagaskar je za njegove pragmatične socijalističke vladavine imao značajan ekonomski rast - tako da su ga u to doba zvali - Otok sreće. Tsiranana ipak nije uspio mirno demokratizirati zemlju, tako da je nakon njegova mandata zemlja ušla u političku krizu, što je dovelo do sloma Prve Republike i dovelo do Druge Republike inspirirane po sovjetskom socijalističkom modelu - koja je ubrzo ušla u samoizolaciju. Tsiranani današnji politički analitičari pripisuju da je bio sklon autoritativnom vladanju, i da je iza naizgled uglađene vanjštine u njemu čučao diktator, no on je i pored svih kritika u Madagaskaru ostao upamćen kao "Otac nezavisnosti"
Biografija[uredi | uredi kod]
Po njegovoj službenoj biografiji Tsiranana je rođen 1912 u mjestu Ambarikorano, Regija Sofia, na sjeveroistoku Madagaskara.[1] od oca Madiomanana i majke Fisadoha Tsiranana,[2] u porodici katoličkih stočara pripadnika malagaškog naroda Tsimiheti.[3] I mali Philibert htio je poput oca biti jednostavni stočar,[4] ali se nakon smrti svog oca 1923, na nagovor svog brata Zamanisamba, ipak upisao u osnovnu školu u mjestu Anjiamangirana.[2] Kao odlični učenik Tsiranana je primljen u regionalnu školu u Analalavi koju je [[1926 završio položivši tadašnju malu maturu.[2] Nakon tog se 1930. upisao u Učiteljsku školu (Le Myre de Vilers) u Antananarivu. Po završetku školovanja, počeo je raditi kao učitelj u svom rodnom gradu. Od 1942. počeo se dodatno školovati za srednjoškolskog profesora u Antananarivu gdje je diplomirao 1945. te počeo raditi kao srednjoškolski profesor.[4] No već 1946. dobio je stipendiju za daljnje usavršavanje na Filozofskom fakultetu (École normale d'instituteurs) u Montpellieru u Francuskoj, gje je i radio kao asistent.
Nakon povratka u domovinu, dobro obrazovani Tsiranana, ušao je u politiku i bio izabran u tadašnju francusku kolonijalnu Nacionalnu skupštinu Madagaskara. Ubrzo nakon tog je 1956., izabran kao deputat u Francusku nacionalnu skuštinu, kao jedan od tri malgaška delegata. Bio je jedan od osnivača Socijalističke Demokratske Partije Madagaskara i Komora (PSD), umjerene partije koja je željela veću autonomiju, ali ne i potpunu nezavisnost od Francuske. Tsiranana je postao podpredsjednik Izvršnog vijeća Madagaskara 1957. a već 1958. premijer tad je odlučio da Madagaskar mora postati potpuno nezavisan i kandidirao se za predsjednika. Kad je 1959. mjesto premijera ukinuto Tsiranana je postao prvi predsjednik Madagaskara.
Kao i drugi afrički lideri toga vremena, zaneseni idejama socijalizma i Tsiranana je oformio autoritativnu jednopartijsku državu. Tako da je 1960-ih, njegova Socijalistička Demokratska Partija bila jedina velika politička partija u zemlji. Kad su 1971. izbili nemiri i bunt protiv vlade, on ih je silom ugušio. Početkom 1972. njegova vlada suočila se sa valom studentskih protesta protiv dominacije francuske kulture, ali i zbog ekonomskih poteškoća u kojima se Madagaskar našao. I te nemire dao je silom ugušiti, ali kad su se nemiri i protesti nastavili, raspustio je vladu u maju 1972 i postavio generala Gabrielu Ramanantsou za premijera. Krajem godine u oktobru 1972, podnio je ostavku i prepustio svu vlast Ramanantsoi. Iako je još uživao popularnost širom zemlje, više nije imao nikakvog udjela u političkom životu zemlje, jer je u međuvremenu teško obolio i na kraju umro.
Njegov sin Philippe natjecao se za predsjednika na izborima 2006. godine, ali je slabo prošao, bio je tek 12-ti sa osvojenih 0,02% glasova.
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ Charles Cadoux. Philibert Tsiranana. In Encyclopédie Universalis. Universalia 1979 – Les évènements, les hommes, les problèmes en 1978. str.629
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Saura, André (2006). Philibert Tsiranana, Premier président de la République de Madagascar: À l’ombre de de Gaulle. Pariz: Harmattan. ISBN 2-296-01331-7.
- ↑ Charles Cadoux. Philibert Tsiranana. In Encyclopédie Universalis. Édition 2002.
- ↑ 4,0 4,1 Biographies des députés de la IVe République: Philibert Tsiranana
