Neil Selby
Neil Beauchamp Selby (1915-1943) je bio britanski komandos koji je poginuo boreći se protiv Nemaca u Srbiji u drugom svetskom ratu.
Neil Selby je rođen 1915. godine. Otac mu je bio Alexander Prideaux Selby a majka Mary Thorpe Selby. Imao je rođenog brata Olivera koji je bio padobranac.[1] Neil Selby je bio major Prvog kraljevskog dragunskog puka Kraljevskog oklopnog korpusa. Početkom rata je postao komandos Uprave za specijalne operacije, za borbena dejstva iza neprijateljskih linija.[2]
23. maja 1943. godine major Nil Selbi je spušten na Kopaonik, planinu na granici zapadne Srbije, na posed "nepouzdanog četničkog komandanta Keserovića".[3] Tu su ga dočekala dva britanska oficira, kapetan Vejd (Wade) i poručnik Mor (More), spušteni tri dana ranije. Ova saveznička misija je došla u nadi da će se povezati s lokalnim četničkim jedinicama radi napada na železničku prugu u dolini Morave, ali su ubrzo bili razočarani stavom četnika koji nisu odobravali sabotaže.
Na zahtev pukovnika Bejlija, šefa britanske misije u Mihailovićevom štabu, u toku avgusta 1943. su održane tri "međusavezničke konferencije" kojima su prisustvovali četnički komandanti i pripadnici britanske misije. Na sastancima su donete pismene odluke koji objekti dolaze u obzir za rušenje i način na koji će se rušenje izvršiti. Sukladno dogovoru, major Selbi je bio zadužen za rušenje saobraćajnih objekata u Ibarskoj klisuri. Međutim, major Keserović nije davao naređenje u pogledu saradnje pri vršenju sabotaže.[4]
Major Selby je krajem avgusta javio komandi u Kairu da su Mihailovićeve snage u ovom području više "profašističke nego prosavezničke". Oko 23. avgusta Selbi je poslao poslednju poruku:
Spreman sam da idem dublje u teritoriju okupiranu od neprijatelja sa radio-stanicom i jednim čovekom, ako vi tako odredite, i da učinim više za nedelju dana nego što sam učinio mesecima na Kopaoniku.[3]
Ne sačekavši odgovor, otišao je istog dana iz štaba Rasinskog korpusa da se pridruži najbližoj većoj partizanskoj grupi na planini Jastrebac.[3] Kao vodiče je poveo dva lokalna seljaka četnika.[5] U noći 18./19. augusta 1943. kod sela Žitkovca uhvatile su ga srpske kvislinške jedinice ljotićevskog oficira Danila Stojanovića.[5] Te noći su vršene neke sabotaže, pa sledećeg dana, 19. avgusta 1943. komandant Srbije izdaje Feldkomandanturi 809 Niš zapovest da strelja 30 pristalica DM sa područja aleksinačkog i moravskog sreza zbog sabotaža i ubistva Bugara.[5] Član britanske vojne misije Basil Davidson je verovao da su majora Selbija izdali četnici.[6] Draža Mihailović se povodom hvatanja Selbija oglasio:
Iako je major Selbi pao sopstvenom krivicom, naredio sam potčinjenim komandantima majoru Đuriću, Keseroviću i potpukovniku Radojeviću da pokušaju, ako to već nije dockan, da ga otmu iz ruke Ljotićevih izdajnika.[7]
Međutim, major Selbi je ubrzo predat Nemcima. Njegovi pratioci su streljani, a Selbi je prosleđen u Beograd, gde je svakodnevno mučen i ispitivan od Gestapoa. Izvještaj nemačkog obavještajnog odjeljenja o majoru Selbiju glasi:
Major Selby imao zadatak da organizuje sabotaže i dotur materijala za iste; „Prema Selbyevim navodima, do sabotaža nije došlo zato što ih Draža Mihailović, odn. njegovi komandanti na terenu na terenu još nisu odobrili.“[8]
– Izvještaj nemačkog obavještajnog odjeljenja o rezultatima istrage nad zarobljenim britanskim majorom Selbyem, uhvaćenim kod Žitkovca (26. august 1943).
Četnici, koji su izbegavali sukobe sa okupatorom, smatraju da im je Selbi "naneo velika zla", jer je sabotažama prouzrokovao nemačke odmazde.[5] Posebno mu zameraju streljanje "30 pristalica DM sa područja aleksinačkog i moravskog sreza zbog sabotaža i ubistva Bugara" krajem avgusta 1943.[5]
Nakon rata je otkriveno da je Selbi u Beogradu pokušao bekstvo. Pri tome je ubio dva SS-stražara i sam bio pogođen u dvorištu zatvora.[3] Umro je 01.10.1943. u 28 godini života.[1]
Njegov rođeni brat Oliver Selby je poginuo godinu dana kasnije, u jesen 1944. godine u Arnhemu, Holandija, prilikom ogorčenih borbi sa Nemcima.[1]
Spomen ploča Nila Selbija se nalazi na savezničkom spomen-groblju u Atini, gde se nalaze spomenici svih onih koji su poginuli u Grčkoj i Jugoslaviji, i kojima se ne zna grob.[1]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Spomenik porodice Selby”. Arhivirano iz originala na datum 2011-01-06. Pristupljeno 2012-08-03.
- ↑ In Memory of Major NEIL BEAUCHAMP SELBY
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 William Deakin: BOJOVNA PLANINA
- ↑ https://www.znaci.org/00001/11_46.htm
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Четници и Равногорци Алексиначког и Моравског среза[mrtav link]
- ↑ https://www.znaci.org/00001/3_1_10.htm Basil Davidson: PARTISAN PICTURE
- ↑ Rat i mir đenerala, knjiga 2, str. 96
- ↑ NAW, T-313, Roll 482, 000544: Izvještaj obavještajnog odjeljenja Vojnog komandanta Jugoistoka o rezultatima istrage nad zarobljenim britanskim majorom Selbyem, uhvaćenim kod Žitkovca u noći 18./19. augusta 1943 (26. august 1943.).
