Monokalcijum fosfat
| Monokalcijum fosfat | |||
|---|---|---|---|
| |||
| |||
| IUPAC ime |
| ||
| Drugi nazivi | Kiseli kalcijum fosfat kalcijum kiseli fosfat Kalcijum bifosfat Monobazični kalcijum fosfat Monokalcijum ortofosfat Kalcijum diortofosfat Fosforna kiselina, kalcijumova so (2:1) | ||
| Identifikacija | |||
| PubChem[1][2] | 24454 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | CaH4P2O8 | ||
| Molarna masa | 234.05 g/mol | ||
| Agregatno stanje | beli prah | ||
| Gustina | 2.22 g/cm3 | ||
| Tačka topljenja |
109 °C | ||
| Tačka ključanja |
203 °C (razlaže se) | ||
| Rastvorljivost u vodi | 2 g/100 mL | ||
| Opasnost | |||
| EU-indeks | Nije na listi | ||
| NFPA 704 |
 0
1
0
| ||
| Tačka paljenja | Nije zapaljiv | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Drugi anjoni | Kalcijum pirofosfat | ||
| Drugi katjoni | Magnezijum fosfat Dikalcijum fosfat Trikalcijum fosfat Stroncijum fosfat | ||
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Monokalcijum fosfat je hemijsko jedinjenje sa formulom Ca(H2PO4)2. On se obično nalazi kao monohidrat, Ca(H2PO4)2·H2O.
Upotreba[uredi | uredi kod]
Đubrivo[uredi | uredi kod]
Fosfor je esencijalni nutrijent i stoga je uobičajeni sastojak poljoprivrednih đubriva. Trikalcijum fosfat Ca3(PO4)2, koji je glavna komponenta fosfatnih stena kao što su fosforit,[3] apatit, i drugih fosfatnih minerala, je suviše nerastvoran da bi bio efikasan. Iz tog razloga se konvertuje u rastvorniji monokalcijum fosfat, generalno koristeći sumpornu kiselinu H2SO4. Proizvod se hidratiše da bi se pretvorio kalcijum sulfat u dihidratni gips koji se prodaje kao superfosfat kreča. Alternativno fosfatne stene se mogu tretirati sa fosfornom kiselinom da se proizvede čistija forma monokalcijum fosfata koja se podaje kao trostruki fosfat.
Superfosfat[uredi | uredi kod]
Superfosfat je đubrivo koje se proizvodi dejstvom koncentrovane sumporne kiseline na prah fosfatne stene.[4]
- Ca3(PO4)2(s) + 2 H2SO4(aq) → 2 CaSO4(aq) + Ca(H2PO4)2(aq)
Trostruki superfosfat[uredi | uredi kod]
Trostruki superfosfat je đubrivo proizvedeno dejstvom koncentrovane fosforne kiseline na samlevenu fosfatnu stenu.[4]
- Ca3(PO4)2(s) + 4 H3PO4(aq) → 3 Ca 2+(aq) + 6 H2PO41-(aq) → 3 Ca(H2PO4)2(aq)
Aktivni sastojak proizvoda, monokalcijum fosfat, je identičan sa superfosfatom, ali bez prisustva kalcijum sulfata koji se formira primenom sumporne kiseline. Sadržaj fosfora u trostrukom superfosfatu (17 - 23% P; 44 do 52% P2O5) je stoga veći nego u superfosfatu (7 - 9.5% P; 16 to 22% P2O5). Trostruki superfosfat je bio najrasprostranjenije fosfatno đubrivo do 1960-ih, kad je amonijum fosfat zadobio popularnost.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ „Phosphate Rock”. Mineral Information Institute. Pristupljeno 8. 7. 2009.
- ↑ 4,0 4,1 McMurry, John; Fay, Robert C. (2004). Chemistry (4 izd.). Prentice Hall. str. 841–2.