Madja Pradeš

Madja Pradeš
Madja Pradeš - मध्य प्रदेश
Država:	Indija
Glavni grad:	Bopal
Površina:	308.144 km²
Stanovništvo:	60.385.118 (2001)
Gustina stanovništva:	196 stan./km²
Jezik:	hindi
Religija:
Veb-sajt:	www.mp.nic.in
Mapa

Madja Pradeš je savezna država Indije sa površinom od 342.236 km² i 56.473.122 stanovnika (stanje: 1. jan. 2001). Često se naziva "Srce Indije" jer se nalazi u centralnom delu Indije. Glavni grad je Bopal. Do 2000. i stvaranja države Čatisgar Madja Pradeš je bila najveća indijska država. Graniči sa Utar Pradešom, Čatisgarom, Maharaštrom, Gudžaratom i Radžastanom. U Bopalu je 3. decembra 1984. toksični gas iz fabrike Junion Karbida ubio 3.000 graćana odmah, 12.000 je umrlo od posledica, a 150.000 ljudi je imalo izvesne posledice.

Geografija

Nalazi se u srcu Indije. Graniči se sa Gudžaratom na istoku, Radžastanom na severozapadu, Utar Pradešom na severoistoku Maharaštrom na jugu i Čatisgarom na istoku. Madja Pradeš ima nekoliko lingvistički i kulturno različitih regiona Reka Narvada i Tapti i njihovi slivovi dele državu na dva dela. Gornji deo pripada slivu Gangesa, a južni deo pripada slivu rijeka Godavari i Mahanadi. Madja Pradeš sastoji se od nekoliko lingvistički i kulturno različitih regiona

• Malva - visoravan u severozapadnom delu severno od Vindija. Indor je najveći grad
• Nimar - zapadni deo Narmada rečne doline
• Bundelkand - severni deo sa brdima i plodnim dolinama. Gvalior je centar
• Čambal - severozapadni region, planinsko područje sa surovom klimom. Područje je poznato i po surovim bandama, od kojih su mnoge bile aktivne krajem 20. veka.
• Bagelkand -planinsko područje severoistoka
• Mahakošal - jugoistočno područje sa Džabalpurom kao najvažnijim gradom.

Istorija

Antika

Grad Avanti (Ujajin) bio je veliki centar drugog vala indijske urbanizacije u 6. v. pne. Bio je glavni grad kraljevstva Avanti ili Malva. Čandragupta Maurja je 320. pne. ujedinio severnu Indiju i uspostavio Maurja carstvo (321.-185. pne.), koje je obuhvatalo i današnji Madja Pradeš. Posle smrti ašoke Maurja carstvo polagano smanjuje svoju moć, tako da se za centralnu Indiju bore Sake, kušani i lokalne dinastije od 3. do 1. v. pne. Ujajin postaje dominantan komercijalni centar zapadne Indije od 1. v. pne. Bio je na trgovačkim putevima između doline Gangesa i indijskih luka na Arapskom moru. Bio je osim toga i značajan hindu i budistički centar. Satavana dinastija iz severnog Dekana kontrolisala je Madja Pradeš od 1. do 3. veka. Gupta carstvo je osvojilo severnu Indiju u 4. i 5. v. i to je poznato kao "indijsko zlatno doba". Vakataka dinastija je bila južni sused Gupti, a vladala je na severnom Dekanu od Arapskog mora do Bengalskog zaliva. Ta carstva su propala krajem 5. veka.

Velika stupa u Sančiju

Srednji vek

Napadi Belih Huna ( Hefthalita ) srušili su Gupta carstvo i razbili Indiju u male državice. Kralj Jasodarman od Malve pobedio je 528. Bele Hune i zaustavio ih. Kralj Harša od Tanezara je ponovo ujednio severnu Indiju nekoliko dekada pre svoje smrti 647. Tokom srednjeg veka dolazi do uspona Radžput klanova, uključujući Paramare od Malve. Gond kraljevstva su se pojavila u Gopndvani i Magakošalu. Muslimanski Delhijski Sultanat osvaja u 13. veku severni Madja Pradeš. Posle pada Delhijskog sultanata u 14. veku pojavljuju se nezavisna regionalna kraljevstva.

Moderno doba

Većina Madja Pradeša dolazi pod vlast Mogula tokom vlasti cara Akbara (1556.-1605.). Gopndvana i Magakošal ostali su ujedinjeni u Gond kraljevstvu i priznali su vazalni položaj. Posle smrti mogulskog cara Aurangzeba 1707. oslabila je mogulska kontrola. Marate su se počele širiti iz svoje baze u Maharaštri. Od 1720. do 1760. Marate su zauzele najveći deo Madja Pradeša. Uspostavili su poluautonomne države pod nominalnom kontrolom Pešvi, glavnih ministara od Marata.

Britanci su se širili iz svojih baza u Bengalu, Bombaju i Madrasu i vodili su tri rata sa Maratama zvana Anglo-Maratski ratovi (1775. -1818. ). Posle trećeg rata sa Maratama Britanci su ovladali većinom Indije. Većina Madja Pradeša i brojne male državice postale su deo prinčevskih država Britanske Indije. Posle nezavisnosti više puta vršena je reorganizacija onoga što je danas Madja Pradeš. Godine 1956. izvršeno je razdvajanje, a 2000. jugoistočni deo Madja Pradeša postao je nova država Čatisgar.

Madja Pradeš na Wikimedijinoj ostavi