Krčedin
| Krčedin | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Sremski |
| Opština | Inđija |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 2429 |
| Gustina stanovništva | 58* st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 45°08′14″N 20°07′34″E / 45.137333°N 20.126°E |
| Nadmorska visina | 122 m |
| Površina | 54,2* km² |
  Krčedin Krčedin (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 22325 |
| Pozivni broj | 022 |
| Registarska oznaka | IN |
Koordinate: 45° 08′ 14" SGŠ, 20° 07′ 34" IGD
Krčedin je naselje u Srbiji u opštini Inđija u Sremskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 2878 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 2852 stanovnika).
Položaj[uredi | uredi kod]
Krčedin se nalazi ispod južnih obronaka istočnog dela Fruške gore. Selo pripada teritorijalno opštini Inđija. Nadmorska visina je 115 metara u centru sela. Ono je izgrađeno na depresiji koja se u stručnoj geografiji naziva Krčedinska. Površina krčedinskog atara je 57,43 km², što iznosi blizu 15% teritorije inđijske opštine. Najveći deo atara leži na fruškogorskoj lesnoj zaravni. Lesna zaravan je prekrivena černozemom ili crnicom, najkvalitetnijom vrstom zemljišta, na kome uspeva veliki broj poljoprivrednih kultura.
Fizičko-geografske karakteristike[uredi | uredi kod]
Klima[uredi | uredi kod]
Klima ovog prostora je umereno-kontinentalna, s jasno izražena četiri godišnja doba i s kontinentalnim karakterom, a na to u najvećoj meri utiče:
- Geografska širina, teritoriju Srema preseca 45-ti uporednik, što znači da se opština Inđija, a samim tim i Krčedin, nalazi u središnjem delu umerenog klimatskog pojasa
- Geografska dužina, u smislu udaljenosti od blagog maritimnog uticaja Atlantika (oko 2000 km) i okolnih mora
- Generalna izolovanost panonskog basena planinskim vencima (na jugu-Dinaridi; na severu i istoku Karpati; a na zapadu Alpi).
Drugostepeni, ali ipak znatan, uticaj na klimu imaju lokalne prilike:
- Visinska razlika između Fruške gore i terena gde se nalazi Krčedin
- Pedološki pokrivač tj. černozemi i crnice koje se leti jako zagrevaju, povećavajući temperature vazduha (a zimi se brzo rashlade snižavajući temperature)
- Površine pod kulturnom vegetacijom - niska vegetacija ne sprečava ni insolaciju ni radijaciju, nema šumskih terena koji bi umanjivali temperaturne amplitude i brzinu vetrova.
Temperatura[uredi | uredi kod]
Zbog velikog kolebanja srednjih mesečnih temperatura dešava se da hladniji od januara bude februar ili decembar a topliji od jula avgust ili jun. Za klimatske prilike značajno je to što se zimske temperature nekih godina naglo menjaju, januarske su prosečno u minusu, a srednja februarska ide i do +8 C°. Ovakve promene uslovljavaju brzo topljenje snega, a na to obično dolaze i obilne padavine u obliku kiše.
Za planiranje nekih vidova turizma (rekreacija, izleti, kupališta...) pozitivno utiče to da postoji veliki broj letnjih dana, kao i dani u kojima se minimalna dnevna temperatura ne spusti ispod 20 C° tzv. dani sa tropskim noćima.
Vetar[uredi | uredi kod]
U predelu Krčedina najučestaliji vetrovi su severozapadnog pravca i ovaj vetar zajedno sa zapadnim donosi kišu. Ovi vetrovi duvaju ravnomerno i brzina im nije velika. Drugi po učestalosti su vetrovi iz istočnog kvadranta, naziv im je košava i to su po pravilu suvi, hladni i jaki vetrovi koji duvaju u naletima (udarima).
Padavine[uredi | uredi kod]
Karakteristično za podneblja Srema je da se u toku jedne godine izluči duplo više padavina u odnosu na prethodnu ili neku kasniju godinu. Ta razlika u pojedinim godinama iznosi i do 500 mm. U izrazito sušnim godinama izlučuje se za oko 30% manje padavina nego prosečno, a neki meseci mogu biti potpuno bez padavina. Nasuprot njima, u kišnim godinama količina padavina je visoka kako po mesecima tako i godišnje.
Reljef[uredi | uredi kod]
Prostor inđijske opštine reljefno se sastoji iz dve osnovne geomorfološke celine: istočnih ogranaka Fruške gore i fruškogorske lesne zaravni. Najveći prostor obuhvata fruškogorska lesna zaravan. Mezooblike reljefa predstavljaju rečne doline, pre svega dolina „Patka“, bare odnosno Budovara, dolina Ljukovskog potoka i granična dolina prema opštini Irig, dolina Šelovrenca. Severnom granicom opštine teče Dunav sa svojim širokim koritom i gradi oblike vezane za rečnu eroziju i akumulaciju. U okviru fruškogorskog pobrđa mogu se izdvojiti dve celine: Kalakača i Koševac.
Osnovna geološko-stratigrafska formacija na posmatranom području jeste diluvijalni les čije naslage pokrivaju celi prostor. To je kompaktna geološka masa koja je pod uticajem klime i vegetacije na površini izmenila svoje osobine i postala površina sa osobinama černozema koji je pogodan za poljoprivrednu delatnost.
Hidrografija[uredi | uredi kod]
U hidrografskom pogledu Krčedin je veoma bogat vodom. Severno od Krčedina nalazi se dolinska ravan Dunava. Na toj ravni Dunav pravi veliki broj okuka, rukavaca i meandara kao i ada. Jedno od najvećih dunavskih ostrva, Krčedinska ada, nastalo je pomeranjem toka Dunava na jug kada je presekao sopstveni meandar i formirao ostrvo. Sa južne strane ade je glavni tok Dunava a sa severa je stari tok koji se naziva Dunavac. Površina Krčedinske ade je 8,8 km².
Površinska hidrografija u Krčedinu je izražena u postojanju manjih potoka. Potok koji teče sa južne strane Fruške gore zove se Patka. Potok čije se izvorište nalazi u selu sastaje se sa Patkom u delu krčedinskog atara koji se zove Budžak. Obale potoka su obrasle trskom i šikarom pa su vrlo privlačne za barsku faunu.
Pedologija[uredi | uredi kod]
Na teritoriji opštine Inđije prostire se sremska lesna terasa koja je veoma pogodna za nastajanje najboljeg zemljišta, černozem. Černozem pokriva najveći deo teritorije Inđije. Aktivni sloj zemljišta je dubok oko 1-1,5 m.
Biljni i životinjski svet[uredi | uredi kod]
Lesna zaravan je nekada bila obrasla travom i služila kao pašnjak. Doseljavanjem su pašnjaci razoravani i pretvarani u oranice. Pošto je na lesu izdan dosta duboka, na njemu se nalaze biljke koje puštaju koren dosta duboko u zemlju. Viši predeli lesne zaravni su pod kukuruzom, pšenicom, industrijskim (suncokret i šećerna repa) i stočnim biljkama. Neki predeli lesne zaravni su livade i pašnjaci, gde rastu: bela detelina, majčina dušica, štirak, a od životinjskih vrsta rasprostranjeni su: poljski miševi, pacovi, prepelice, vrane, jarebice, vrapci, itd. Od domaćih životinja gaje se: goveda, konji, ovce, stoka, koze i živina.
Biljni i životinjski svet dolinske ravni se razlikuje od lesnih. To su uglavnom vlažni predeli i zato tu nemaju duboko korenje. Predstavnici ovih biljaka su lokvanj, ljutić, i dr. Od ptica ima roda, divljih pataka, češlji i gnjuraca. Na obali Dunava ima račića, vodenih algi, glista i dr.
Društveno-geografske karakteristike[uredi | uredi kod]
Nastanak i istorijat naselja[uredi | uredi kod]
Na plodnim obalama krčedinskog dela Dunava ljudska naselja su postojala još od praistorije. To dokazuju predmeti pronađeni prilikom obrade njiva i gradnje. Najčešće su to delovi keramičkih i kamenih predmeta i životinjske kosti. Odnose se na doba neolita.
U keltsko doba je na mestu Krčedina postojalo naselje koje je ličilo na utvrđenje. Prvo naselje je bilo smešteno severozapadno od današnjeg Krčedina u predelu Kalakače. U vreme turske vladavine selo je postojalo na mestu gde je i danas. Krčedin je bio pod turskom vlašću oko 100 godina i za to vreme je imao poseban status, jer se nalazio na putu između Beograda i Budima i taj status je propisivao sultan svojim fermanima. Posle je selo bilo pod vlašću Habzburške monarhije do kraja Prvog svetskog rata. Pošto se nalazilo u Vojnoj granici, svi stanovnici su bili vojnici – graničari. Iz tog doba postoji Graničarska zgrada – današnja biblioteka.
Morfologija naselja[uredi | uredi kod]
Krčedin je danas tipično ravničarsko selo panonskog tipa. Osnova mu je četvrtasta i ulice se seku pod pravim uglom. U selu postoji 17 ulica. Ukupna dužina im je 20,5 km. Glavne ulice koje se sastaju u centru su Cara Dušana (prema Beški), Dunavska (prema Dunavu), Uče Zekovića (prema Sl. Vinogradima) i Nade Janošević. U centru sela se nalaze najvažnije ustanove: OŠ „22. jul“, pravoslavna crkva Svetog Nikole, zgrada tzv. „opštine“, gde se nalaze prostorije Mesne zajednice, Mesne kancelarije i pošte, kao i već pomenuta zgrada mesne biblioteke.
U Krčedinu postoji tri tipa kuća: panonski tip, moderan tip prizemnih i moderan tip jednospratnih i dvospratnih kuća. Kuće panonskog tipa građene su od naboja i ćerpiča. Pravljene su uzduž, sa jednom sobom napred iza koje se nalazi kuhinja i tzv. stražnja soba iza koje se nadovezuju prostorije za ostavu, šupe i staje za stoku. Svaka takva kuća ima dva dvorišta, prednje u kom se obično nalazi bašta sa cvećem i zadnje u kom su smeštene staje, obori i poljoprivredna mehanizacija.
Demografija[uredi | uredi kod]
Kao naseljeno mesto Krčedin je postojao još u XVII veku a u XVIII veku (1702. godine) je zabeleženo da je imao četrdeset i jedno domaćinstvo a stanovništvo su uglavnom činili Srbi, poreklom iz Srbije, Bosne i Like. Deo stanovništva je doseljen u prvoj i drugoj seobi pod Čarnojevićem i Šakabendom i to iz južne Srbije i sa Kosova.
U naselju 2002. godine živi 2.297 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,1 godina (39,5 kod muškaraca i 42,7 kod žena). U naselju ima 987 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,92. Naselje je uglavnom naseljeno Srbima.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 2587 | 89.88% | ||
| Slovaci | 76 | 2.64% | ||
| Romi | 50 | 1.73% | ||
| Jugosloveni | 27 | 0.93% | ||
| Hrvati | 26 | 0.90% | ||
| Crnogorci | 12 | 0.41% | ||
| Mađari | 7 | 0.24% | ||
| Nemci | 4 | 0.13% | ||
| Ukrajinci | 3 | 0.10% | ||
| Slovenci | 1 | 0.03% | ||
| Rusi | 1 | 0.03% | ||
| Rumuni | 1 | 0.03% | ||
| Muslimani | 1 | 0.03% | ||
| nepoznato | 31 | 1.07% | ||
| m | ž | |||
| ? | 3 | 7 | ||
| 80+ | 23 | 46 | ||
| 75-79 | 33 | 67 | ||
| 70-74 | 74 | 99 | ||
| 65-69 | 83 | 103 | ||
| 60-64 | 92 | 127 | ||
| 55-59 | 61 | 72 | ||
| 50-54 | 77 | 86 | ||
| 45-49 | 117 | 92 | ||
| 40-44 | 124 | 106 | ||
| 35-39 | 128 | 99 | ||
| 30-34 | 82 | 98 | ||
| 25-29 | 91 | 72 | ||
| 20-24 | 80 | 83 | ||
| 15-19 | 101 | 87 | ||
| 10-14 | 96 | 92 | ||
| 5-9 | 81 | 78 | ||
| 0-4 | 52 | 66 | ||
| prosek | 39.5 | 42.7 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 553 | 209 | 2 | 2 | 118 | 6 | 43 | 31 | 12 | 32 |
| Ženski | 295 | 117 | 1 | - | 41 | - | 3 | 40 | 7 | 8 |
| Oba | 848 | 326 | 3 | 2 | 159 | 6 | 46 | 71 | 19 | 40 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | 7 | 21 | 6 | 5 | 8 | - | - | 51 | |
| Ženski | 1 | 3 | 4 | 18 | 21 | 8 | 1 | - | 22 | |
| Oba | 1 | 10 | 25 | 24 | 26 | 16 | 1 | - | 73 |
Privreda[uredi | uredi kod]
- Ratarstvo – pošto su prirodni uslovi za razvoj ratarskih kultura veoma povoljni, poljoprivredno stanovništvo se pretežno bavi gajenjem kukuruza, pšenice, suncokreta, šećerne repe, kao i stočnog bilja – deteline i grahorice.
- Voćarstvo – najviše se gaje jabuke, kruške, šljive, breskve, kajsije, višnje, trešnje.
- Vinogradarstvo – vinogradi se nalaze na padinama Fruške gore. Klimatske prilike su pogodne kao i zemljište. U vinogradima se gaji po nekoliko vrsta grožđa, počev od stonog pa do grožđa od koga se pravi isključivo vino.
- Povrtarstvo – postoje veoma povoljni uslovi za gajenje povrća u dolinama potoka pa se skoro svako domaćinstvo bavi povrtarstvom. Najviše se gaje: krompir, kupus, paradajz, grašak, luk, itd.
- Lov i ribolov - lov je sve više oblik razonode i povod za razvoj turizma dok ribolovna delatnost omogućava naturalni prihod domaćinstvima, kao i dopunsku privrednu granu kojom se bave krčedinski alasi.
Napomene[uredi | uredi kod]
Podaci za površinu i gustinu naseljenosti dati su zbirno za katastarsku opštinu Krčedin, na kojoj se nalaze dva naselja Krčedin i Slankamenački Vinogradi.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
