Justin Popović
| Justin Popović | |
|---|---|
 Sv. Justin Popović na fotografiji | |
| Rođen/a | 6. april 1894, Vranje, Kraljevina Srbija |
| Umro/la | 7. april 1979, Vranje, SR Srbija, SFRJ |
| Štuje se u | Pravoslavna crkva |
| Kanoniziran/a | 2. maj 2010 |
| Kalendar svetaca | 14. jun |
| Atributi | arhimandrit |
Justin Popović (svetovno ime Blagoje Popović) (Vranje, 25. mart/6. april 1894 – manastir Ćelije, 25. mart/7. april 1979) je novokanonizovani srpski svetitelj. Bio je arhimandrit manastira Ćelije, doktor teologije, profesor Beogradskog univerziteta i duhovnik.
Bio je veliki protivnik ekumenizma u pravoslavlju nazivajući ga imenom „svejeres“. Svoje stavove o tome izneo je u knjizi „Pravoslavna crkva i ekumenizam“.
Bitno je doprineo razvoju teološkog koncepta svetosavlja. Teološki sledbenici Justina Popovića se nazivaju justinovcima.
Život[uredi | uredi kod]
Blagoje Popović je rođen u Vranju 6. aprila (25. marta po starom kalendaru) 1894. godine od oca Spiridona i majke Anastasije. Familija Popovića je kroz generacije bila sveštenička, jedino je Blagojev otac Spiridon bio samo crkvenjak. Blagoje je bio najmlađe dete, a imao je starijeg brata Stojadina i sestru Stojnu. Pohađao je devetorazrednu beogradsku Bogosloviju, gde je upoznao i Milana Đorđevića, potonjeg episkopa dalmatinskog Irineja. Kao mlad bogoslov, Blagoje je pored svetootačkih dela čitao najviše Dostojevskog. Brat Stojadin, kao student prava je izgubio nesrećnim slučajem život, ispavši iz voza pri jednom svome povratku sa studija kući. Blagoje tada svima otvoreno govori da želi ceo svoj život da posveti Bogu da bi bio što bliži njemu i svome bratu. Roditelji mu se protive toj želji i pokušavaju da spreče dete da ode u monahe.
Tokom Prvog svetskog rata Blagoje biva mobilisan u „đačku četu“ pri vojnoj bolnici u Nišu, a kasnije se zajedno sa vojskom i sveštenstvom povlače preko Albanije. Stigavši u Skadar, Blagoje moli patrijarha Dimitrija za monaški postrig, patrijarh blagosilja i bogoslov Blagoje postaje monah Justin. Tadašnja vlast prebacuje jednim starim brodom bogoslove do Barija, a posle toga preko Pariza, bogoslovi stižu u London gde ih prihvata Nikolaj Velimirović. Iz Engleske gde je sa grupom bogoslova privremeno smešten, blagoslovom patrijarha srpskog Dimitrija, Justin prelazi u Duhovnu akademiju u Petrogradu. Zbog nemira koji su nadolazili, bogoslovi su 1916. godine povučeni nazad u Englesku. U Engleskoj, Justin studira teologiju na Oksfordu i sam se izdržava. Svoju kritiku zapadnog sveta izložio je u svojoj doktorskoj tezi „Religija i filosofija Dostojevskog“, koja nije prihvaćena. Bez diplome se vraća u Srbiju 1919. godine. Patrijarh Dimitrije ga ubrzo po povratku šalje u Grčku. Postao je stipendista sinoda SPC. Za vreme jednoga kratkoga boravka kući, biva promovisan u čin jerođakona. U Grčkoj upoznaje tamošnji svet. Na njega je posebno utisak ostavila jedna starija baka, Grkinja, kod koje je stanovao. Za nju je rekao da je od nje više naučio nego na celom Univerzitetu. Često je kao jerođakon sasluživao u grčkim hramovima.
U Atini stiče doktorat teologije. Sveti sinod mu najednom uskraćuje stipendiju, pred sam doktorat. Morao je 1921. godine da se povuče u Srbiju i postane nastavnik karlovačke bogoslovije. Predavao je Sveto pismo Novoga zaveta, Dogmatiku i Patrologiju. Tu prima jeromonaški čin. Vremenom postaje urednik pravoslavnoga časopisa „Hrišćanski život“. Poznati su njegovi članici „Sa uredničkog stola“. Ponekad mu je pero „bilo oštrije“ i doticalo se i nekih tadašnjih nepravilnosti u kliru SPC i bogoslovskim školama. U karlovačkoj bogosloviji (u koju je u međuvremeno bio premešten), neko mu krade sa radnoga stola doktorsku disertaciju o gnoseologiji Sv. Isaka Sirijskog i Sv. Makarija Egipatskog. Ali je za par dana napisao okvirno istu disertaciju „Problem ličnosti i poznanja po učenju Sv. Makarija Egipatskog“ i doktorira u Atini, 1926. godine. Ubrzo potom proteran je iz Karlovačke bogoslovije u Prizren, gde je proveo oko godinu dana, tačno onoliko vremena koliko je trebalo da se časopis „Hrišćanski život“ ugasi.
U to vreme na Zapadu, u Češkoj javlja se pokret pravoslavaca. Justin biva izabran za pomoćnika vladici Josifu Cvijoviću u misiji u Prikarpatskoj Rusiji. Ubrzo ga je Sinod odlučio postaviti za episkopa. On je to odbio uz obrazloženje da je nedostojan tog čina. Posle toga je postavljen za profesora Bitoljske bogoslovije. Na bogosloviji je bio u vezi sa vladikom Nikolajem i Jovanom Šangajskim. Zajedno sa arhijerejima SPC borio se protiv Konkordata u Kraljevini Jugoslaviji 1936. godine. Često je pomagao i pisao pohvalno o bogomoljačkom pokretu koji je vodio Nikolaj i bio satrudnik na misionarskom polju sa izbeglim pravoslavnim Rusima, ispred crvene revolucije.
Od 1934. je profesor Bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Zajedno sa Branislavom Petronijevićem osnovao je Srpsko filozofsko društvo 1938. u Beogradu. Bavio se prevođenjem bogoslovsko-asketske i svetootačke literature.
Po izbijanju Drugog svetskog rata, otac Justin boravi po mnogim manastirima. Najviše vremena je provodio u ovčarsko-kablarskim manastirima, u kojima je i uhapšen posle rata od strane komunističkih vlasti. Posle pritvora, premestio se u manastir Ćelije kod Valjeva. U Ćelije je došao 1948. godine po blagoslovu vladike šabačko-valjevskog Simeona i mati igumanije Sare, koja je došla sa nekoliko svojih sestara iz manastira Ljubostinje u Ćelije, nekoliko godina ranije.
U Ćelije je došao 28. maja 1948. godine, prognan sa Bogoslovskog fakulteta. Preko trideset godina je proveo u Ćelijama, učinivši ih jednim od najpoznatijih srpskih manastira. Ćelije tada postaju mesto hodočašća za mnoge koji su želeli da ga vide i dobiju duhovne savete.[1] Među najznačajnije njegove učenike ubrajaju se: mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije Radović, umirovljeni episkop zahumsko-hercegovački i primorski Atanasije Jevtić, episkop raško-prizrenski Artemije Radosavljević i episkop bački Irinej Bulović. Na Bogoslovskom fakultetu predavao je i patrijarhu Pavlu Dogmatiku.
Otac Justin je se upokojio u isto vreme i u isti dan kada je i rođen — na praznik Blagovesti 7. aprila (25. marta) 1979. godine. Njegov grob, koji se nalazi u neposrednoj blizini manastirske crkve, i danas privlači posetioce i poštovaoce.
Djela[uredi | uredi kod]
Ubrzo posle Prvog svetskog rata javio se knjigom „Filozofija i religija F. M. Dostojevskog“ (1923). Po oceni nekih ovo delo Justinovo je jedna od prvoklasnih i najboljih studija uopšte o genijalnom ruskom piscu.
Justin Popović, koji je u međuvremenu postao profesor dogmatike na Teološkom fakultetu, svoju temu o Dostojevskom je unekoliko proširio u novoj knjizi pod naslovom „Dostojevski o Evropi i Slovenstvu“ (1940). Religiozna misao ruskog pisca poslužila je Justinu Popoviću da reinterpretira religioznu filozofiju pravoslavlja. Postavljajući u novim uslovima, pred Prvi svetski rat, pitanje odnosa Evrope i slovenstva, kojom su se bavili još slovenofili, bliski Dostojevskom, Justin Popović je posredno otvarao i srpsko pitanje. Bilo je to pred sam početak Drugog svetskog rata.
Priredio je 12 tomova Žitija svetih, za svaki mesec u godini po jedna knjiga. Svaki tom ima po nekoliko stotina strana i predstavlja sintezu mnogo raznih izvora sistematično sakupljenih i priređenih. Osim ovih žitija, sabrana dela Justina Popovića imaju 33 toma. Govorio je tečno četiri strana jezika: grčki, ruski, nemački i engleski i bavio se prevođenjem sa više jezika.
Značajnija dela:
- Filosofija i religija F. M. Dostojevskog (1923),
- Dogmatika pravoslavne crkve, 1-3 (1932),
- Dostojevski o Evropi i slovenstvu (1940),
- Svetosavlje kao filosofija života (1953),
- Filosofske urvine (Minhen, 1957),
- Žitija svetih, 1-12 (1972-1977),
- Pravoslavna crkva i ekumenizam (Solun, 1974),
- Put bogopoznanja (1987).
Stavovi[uredi | uredi kod]
Justin Popović je rodonačelnik izrazitih anti-ekumenskih stavova unutar SPC, što je formulisao u svojoj knjizi "Pravoslavna Crkva i ekumenizam" iz 1974. Justin ekumenizam vidi kao najveće zlo za pravoslavlje i naziva ga imenom „svejeres“. Ekumenizam je – po Justinu – moguć samo pod uslovom da se svi drugi hrišćani priklone učenju pravoslavlja. Justinov stav je danas veoma uticajan unutar Srpske pravoslavne crkve.[2]
Nasleđe[uredi | uredi kod]
Dana 2. maja 2010, odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC Justin Popović kanonizovan je u red svetitelja SPC zajedno sa Simeonom Dajbabskim u Hramu Svetog Save na Vračaru.
U Valjevu postoji Duhovna biblioteka „Otac Justin“.
Izvori[uredi | uredi kod]
Eksterni linkovi[uredi | uredi kod]
- Biografija na sajtu manastira Ćelije Arhivirano 2011-07-15 na Wayback Machine-u
- Biografija iz pera sv. Nikolaja u predgovoru knjizi „Svetosavlje kao filosofija života“ Arhivirano 2007-03-12 na Wayback Machine-u
- Biografija na sajtu biblioteke iz Vranja Arhivirano 2011-11-22 na Wayback Machine-u
- Biblioteka - pravoslavni tekstovi na sajtu „Svetosavlja“, dela Prep. JUSTINA Ćelijskog Arhivirano 2005-04-04 na Wayback Machine-u
- Arhimandrit dr Justin Popović: Srna u izgubljenom raju Arhivirano 2005-03-10 na Wayback Machine-u
- dr Justin Popović: Dostojevski - svečovek
- Sveti ava Justin Ćelijski: Kosovska etika
- Kanonizacija svetog Justina Arhivirano 2010-06-08 na Wayback Machine-u