Južnoarapski Protektorat

Protectorate of South Arabia محمية عدن Protektorat Britansko Carstvo ←   1963 – 1967   → Lokacija Glavni grad Nije dat Jezik/ci arapski Religija islam Politička struktura protektorat Historija Hladni rat  - Uspostavljena 1963  - Ukinuta 1967 Valuta Istočnoafrički šiling

Južnoarapski Protektorat (arapski: محمية عدن ) je naziv za kratkotrajni britanski protektorat koji je egzistirao od 1962 do 1967 godine na jugoistoku Arapskog poluotoka istočno od luke Aden, manje više na teritoriju Hadramauta.

Historija

Južnoarapski Protektorat nastao je 1963 zapravo kao rezultat neuspjeha britanske kolonijalne politike. Još je ranih 1950-ih britanski savjetnik za zapadni dio Protektorata Aden - Kennedy Trevaskis, sastavio plan koji je predviđao da se od Protektorata Aden stvore dvije federacije, na teritorijima gdje su i tako postojale dvije upravne jedinice. Cilj tog plana bio je da se spriječe pokušaji destabilizacije od strane Sjevernog Jemena i njegovog kralja Ahmada bin Jahje, koji je na razne načine pomagao anti-britanske snage po Južnom Jemenu, tako da su seučestale pobune 1950-ih po brojnim sultanatima. Želja je bila i da se stvori modernija uprava sa više lokalne samuprave i manje korupcije, i smanji tiranija brojnih feudalnih vladara.

Međutim naglo buđenje arapskog nacionalizma i njihova želja da se što prije oslobode britanske kolonijalne prisutnosti, natjeralo je Britance da brže djeluju. Zbog tog su željeli od Protektorata Aden napraviti Federaciju Arapskih Emirata Juga i tako barem formalno prikriti razloge za nezadovoljstvo kod podanika. To je formalizirano 11. februara 1959, kad je šest sultanata potpisalo sporazum o osnivanju Federacije Arapskih Emirata Juga. U slijedeće tri godine, Federaciji se pridružilo još devet sultanata, a 18. januara 1963 i bivša Kolonija Aden, tad je prestao postojati Protektorat Aden i nastala je Južnoarapska Federacija - formalno nezavisna država.

Međutim istočni sultanati i šeikati koji su bili puno konzervativniji i zaostaliji nisu se htjeli pridružili takvoj Federaciji već su osnovali svoj Južnoarapski Protektorat 18. januara 1963, koji je na izvjestan način ostao onakav kakav je dotad bio Protektorat Aden.

Prve članice Južnoarapskog Protektorata bili su slijedeći sultanati i šeikati; Sultanat Katiri, Sultanat Mahra, Sultanat Kuvaiti i Vahidski Sultanat Balhaf (sve bivše članice Istočnoadenskog protektorata) njima se pridružio i udaljeni Sultanat Gornja Jafa sa svojih pet šeikata (Busi, Dhubi, Hadrami, Maflahi i Mausata) dotada član Protektorata Aden.

Južnoarapski Protektorat je raspušten nakon proglašenja nezavisnosti Narodne Republike Južni Jemen, 30. novembra 1967 godine, nakon toga su raspušteni i sultanati i šeikati koji su ga tvorili. Slijedeći veliki događaj bilo je ujedinjenje, Narodne Republike Južni Jemen sa Sjevernim Jemenom 22. maja 1990 u Republiku Jemen.

Pogledajte i ovo

• Kolonija Aden
• Protektorat Aden
• Federacija Arapskih Emirata Juga
• Južnoarapska Federacija

Bibliografija

• Paul Dresch: A History of Modern Yemen.Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2000. (en)
• R.J. Gavin: Aden Under British Rule, 1839.-1967. (en)
• Tom Little: South Arabia: Arena of Conflict. London: Pall Mall Press, 1968. (en)
• WorldStatesmen - Države Protektorata Aden