Istorija Republike Srpske

Republika Srpska je jedan od dva državnopravna entiteta koji čine Bosnu i Hercegovinu. Nastala je za vreme raspada Jugoslavije 1992. godine, a njene granice i državnopravni status su utvrđene Dejtonskim mirovnim sporazumom 1995. godine.

Uvod

Područja današnje Republike Srpske sve do najnovijeg doba nisu činile samostalnu ili zaokruženu državnopravnu celinu, odnosno njena istorija je, uz veća ili manja odstupanja, bila identična istoriji Bosne i Hercegovine. U antici su na području današnje Republike Srpske živela ilirska plemena koje je početkom 1. veka pokorilo Rimsko Carstvo. Početkom srednjeg veka se na područje Bosne i Hercegovine naseljavaju različita slovenska plemena, među kojima i Srbi, čiji će vladari tokom srednjeg veka, slično kao i vladari susedne Hrvatske povremeno vladati na delovima Bosne, dok će se u delu formirati i bosanska država; pri tome su svi ti entiteti imali veći ili manji stepen vazalstva prema drugim, većim, entitetima kao što su Vizantijsko ili Franačko Carstvo, odnosno Mađarska. Teritorija današnje BiH, a sa njom i RS, je pod jedinstvenu vlast došla tek posle osmanlijskih osvajanja koja su zaokružena krajem 16. veka. Od 1878. su pod vlašću Austro-Ugarske, a od 1918. do 1941. pod vlašću Kraljevine Jugoslavije. Nju je u Drugom svetskom ratu 1941. zamenio režim NDH, da bi 1945. vlast preuzeli jugoslovenski komunisti koju su BiH pretvorili u saveznu državu u okviru nove Jugoslavije.

Period posle raspada Jugoslavije

Videti članak: Republika Srpska (1992—1995).

Potpisivanje Dejtonskog sporazuma 1995. godine

U toku raspada Jugoslavije, proglašeno je pet srpskih autonomnih oblasti na području SR Bosne i Hercegovine: SAO Bosanska Krajina, SAO Semberija, SAO Romanija, SAO Hercegovina i SAO Severna Bosna. Ove oblasti će se zatim ujediniti u jedinstvenu republiku. Srpska Republika Bosna i Hercegovina proglašena je 9. januara 1992. godine, dok je 28. februara donet Ustav Republike Srpske Bosne i Hercegovine, u kojem je pisalo da teritorija ove republike obuhvata srpske autonomne oblasti, opštine i druge srpske etničke entitete u SR Bosni i Hercegovini. Republika je proglašena delom jugoslovenske federalne države.

Kada je krnja vlada SR Bosne i Hercegovine 5. aprila 1992. godine proglasila nezavisnost, Srpska Republika Bosna i Hercegovina proglašava 7. aprila 1992. godine odvajanje od SR Bosne i Hercegovine i ostanak u SFR Jugoslaviji. Ime republike je promenjeno u Republika Srpska 12. avgusta 1992. godine.

30. avgusta 1995. počinje NATO bombardovanje Republike Srpske.

Posle rata, koji je trajao od 1992. do 1995. godine, potpisan je Dejtonski mirovni sporazum, 21. novembra 1995. godine. Republika Srpska je međunarodno priznata kao jedan od dva entiteta, koji čine Bosnu i Hercegovinu (drugi entitet je Federacija Bosne i Hercegovine). Republika Srpska je priznata na 49% teritorije Bosne i Hercegovine, a Federacija Bosne i Hercegovine na 51%. Arbitražnom odlukom o statusu Brčkog, te uspostavljanjem Brčko distrikta 2000. godine, posed teritorije oba entiteta je smanjen za otprilike 0.5-1.0%.

Tokom proteklih godina, neke ingerencije Republike Srpske izričito definisane dejtonskim ustavom i njegovim aneksima su prenesene na nivo Bosne i Hercegovine (carinska i granična služba, vojska, pravosuđe - osnivanjem Suda BiH i Visokog sudskog i tužilačkog saveta, itd).

Po Ustavu RS, glavni grad Republike Srpske je Sarajevo, dok je de facto to Banja Luka (sedište Vlade, Narodne skupštine, Ustavnog suda, Vrhovnog suda, itd).

• 
  Srpske autonomne oblasti u Bosni i Hercegovini (septembar 1991)
• 
  Srpske autonomne oblasti u Bosni i Hercegovini (novembar 1991)
• 
  Srpske autonomne oblasti u Bosni i Hercegovini (novembar 1991)
• 
  Srpske autonomne oblasti u Bosni i Hercegovini (novembar 1991)
• 
  Republika Srpska 1994. godine
• 
  Teritorije pod kontrolom vojske Republike Srpske u toku rata
• 
  Granice Republike Srpske nakon Dejtonskog sporazuma
• 
  Republika Srpska (roze) i Brčko distrikt (zeleno)

Literatura

• Miomir Filipović – Fića, Tri cara i trideset i jedan kralj srpskog naroda, Čikago, 1992.
• Miloš Blagojević, Srbija Nemanjića i Hilandar, Beograd – Novi Sad, 1998.
• Slavko Vejinović, Srbi u dijaspori u prošlosti i sadašnjosti, Novi Sad, 1999.
• Dr Vladimir Ćorović, Političke prilike u Bosni i Hercegovini, Beograd, 1939.
• Lazar Šebek, Stari Srbi, Izdavač: Krim, Beograd.
• Sve srpske mape - od šestog veka do Pariza, Specijalno izdanje BLICA, decembar 1995. godine.
• Sima Ćirković, Srbi među evropskim narodima, Beograd, 2004.
• Dr Tomislav Bogavac, Nestajanje Srba, Niš, 1994.
• Prof. dr Lazo M. Kostić, Čija je Bosna, Novi Sad, 1999.
• Petar N. Gaković, Prilozi za istoriju i etnografiju Bosne, nastanak bogumila, islamizacija Bosne, porijeklo Srba na sjeverozapadu; Bosna vilajet, Beograd, 2005.
• Miroslav Lazanski, Istina o Srpskoj, Beograd, 2001.
• Radovan Samardžić, Seobe u srpskoj istoriji (vreme tuđinske vlasti, do 1739), Beograd.
• Seobe srpskog naroda od 14. do 20. veka, zbornik radova posvećen tristagodišnjici seobe Srba, Beograd, 1990.
• Srpski narod u drugoj polovini 14. i u prvoj polovini 15. veka, Zbornik radova posvećen petstogodišnjici Kosovske bitke, Beograd, 1989.
• Vladimir Ćorović, Ilustrovana istorija Srba, knjige 1-6, Beograd, 2005-2006.
• Dragan Brujić, Vodič kroz svet Vizantije, Beograd, 2004.
• Istorijski atlas, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva - Zavod za kartografiju „Geokarta“, Beograd, 1999.
• Školski istorijski atlas, Zavod za izdavanje udžbenika Socijalističke Republike Srbije, Beograd, 1970.
• Denis Šehić - Demir Šehić, Istorijski atlas Sveta, Beograd, 2007.
• The Times History of Europe, Times Books, London, 2002.
• Richard Overy, The Times History of the 20th Century, Times Books, London, 2003.

Vidi još

• Istorija Bosne i Hercegovine
• Istorija Srbije

Spoljašnje veze

• Mapa - srpske autonomne oblasti u Bosni i Hercegovini
• Mape - Republika Srpska u toku rata i posle Dejtonskog sporazuma

Istorija Evropskih zemalja

 Istorija: Azerbejdžan • Albanija • Andora • Austrija • Belgija • Belorusija • Bosna i Hercegovina • Bugarska • Vatikan • Gruzija • Grčka • Danska • Estonija • Irska • Island • Italija • Jermenija • Kazahstan • Kipar • Letonija • Litvanija • Lihtenštajn • Luksemburg • Mađarska • Malta • Moldavija • Monako • Nemačka • Norveška • Poljska • Portugalija • Makedonija • Rumunija • Rusija • San Marino • Slovačka • Slovenija • Srbija • Turska • Ujedinjeno Kraljevstvo • Ukrajina • Finska • Francuska • Holandija • Hrvatska • Crna Gora • Češka • Švajcarska • Švedska • Španija - Evropska unija

Teritorije: Akrotiri i Dekelija • Grenland • Gernzi • Gibraltar • Jan Majen • Džersi • Olandska Ostrva • Ostrvo Man • Svalbard • Farska Ostrva