ISO sedmični datum
ISO sedmični datum je vrsta kalendara sa prestupnom sedmicom, deo ISO 8601 standarda za datum i vreme, sistem kojim se numerišu sedmice u godini. Sistem se uglavnom koristi u upravne i poslovne svrhe za fiskalne godine.
Sistem koristi isti 7-dnevni ciklus kao i gregorijanski kalendar. Sedmice počinju ponedeljkom. ISO godine imaju približno isto numerisanje godina kao i gregorijanske godine (videti dole). ISO godina ima 52 ili 53 pune nedelje/tjedna (364 ili 371 dan). Dodatna sedmica se zove prestupna sedmica.
Datum/datum je specificiran ISO godinom u formatu GGGG, brojem sedmice u formatu "ss" sa prefiksom "W" (week) i brojem sedmičnog dana, tj brojem "d" od 1 do 7, počevši od ponedeljka, završavajući se nedeljom. Npr. 2006-W52-7 (ili kompaktno 2006W527) je dan nedelja 52. sedmice 2006. godine. Po gregorijanskom to bi bio 31. decembar/prosinca 2006.
Sistem ima 400-godišnji ciklus od 146.097 dana (20.871 sedmica), sa prosečnom dužinom godine od tačno 365,2425 dana, baš kao i gregorijanska godina. U svakih 400 godina ima 71 godina sa 53 sedmice.
Prva sedmica godine je ona sedmica koja sadrži prvi četvrtak godine.
Odnos sa gregorijanskim kalendarom[uredi | uredi kod]
Broj ISO godine odstupa od broja gregorijanske godine, ako je primenjivo, u petak, subotu i nedelju, ili subotu i nedelju, ili samo u nedelju na početku gregorijanske godine (koji su dani na kraju prethodne ISO godine) i u ponedeljak, utorak i sredu, ili ponedeljak i utorak, ili samo ponedeljak na kraju gregorijanske godine (koji su u sedmici 01 sledeće ISO godine). U periodu 4. januar - 28. decembar i svim četvrtcima, broj ISO godine je uvek jednak broju gregorijanske godine.
Sedmica 01 se može definisati na više ekvivalentnih načina:
- sedmica koja sadrži prvi četvrtak u godini
- sedmica koja počinje ponedeljkom najbližim 1. januaru/siječnja
- sedmica koja sadrži prvi radni dan (ako subota, nedelja i 1. januar nisu radni dani)
- sedmica sa 4. januarom
- prva sedmica sa većinom (četiri ili više) svojih dana u godini koja počinje
- sedmica koja počinje ponedeljkom u periodu 29. decembar - 4. januar
- sedmica sa četvrtkom u periodu 1-7. januar
- ako je 1. januar ponedeljak, utorak, sreda ili četvrtak, to je dan sedmice 01; ako je 1. januar petak, subota ili nedelja, taj dan je u sedmici 52 ili 53 prethodne godine.
Većina ovih definicija je simetrična, definicija preko radnih dana je ekvivalentna.
Poslednja sedmica ISO godine je sedmica pre sedmice 01; u skladu sa simetričnošću definicije, ekvivalentne definicije su:
- sedmica sa poslednjim četvrtkom godine
- sedmica koja se završava nedeljom najbližom 31. decembru/prosinca
- sedmica sa 28. decembrom
- poslednja sedmica sa većinom (četiri ili više) svojih dana u godini koja se završava
- sedmica koja počinje ponedeljkom u periodu 22 - 28. decembar
- sedmica sa četvrtkom u periodu 25 - 31. decembar
- sedmica koja se završava nedeljom u periodu 28. decembar - 3. januar
- ako je 31. decembar ponedeljak, utorak ili sreda, nalazi se u sedmici 01 sledeće godine, inače je u sedmici 52 ili 53.
Ove godine imaju 53 sedmice:
- godine koje počinju u četvrtak
- prestupne godine koje počinju u sredu
Broj sedmice[uredi | uredi kod]
Pregled datuma/datuma sa fiksnim brojem sedmice u bilo kojoj godini, osim prestupne godine koja počinje u četvrtak:
| Mesec | Datumi | Brojevi sedmice |
|---|---|---|
| Januar/Siječanj | 4, 11, 18, 25 | 1-4 |
| Februar/Veljača | 1, 8, 15, 22 | 5-8 |
| Mart/Ožujak | 1, 8, 15, 22, 29 | 9-13 |
| April/Travanj | 5, 12, 19, 26 | 14-17 |
| Maj/Svibanj | 3, 10, 17, 24, 31 | 18-22 |
| Jun/Lipanj | 7, 14, 21, 28 | 23-26 |
| Jul/Srpanj | 5, 12, 19, 26 | 27-30 |
| Avgust/Kolovoz | 2, 9, 16, 23, 30 | 31-35 |
| Septembar/Rujan | 6, 13, 20, 27 | 36-39 |
| Oktobar/Listopad | 4, 11, 18, 25 | 40-43 |
| Novembar/Studeni | 1, 8, 15, 22, 29 | 44-48 |
| Decembar/Prosinac | 6, 13, 20, 27 | 49-52 |
Sedmični dan za ove dane je u vezi sa Doomsday pravilom za nalaženje sedmičnih dana, jer je za svaku godinu Doomsday onaj dan u sedmici na koji pada poslednji dan februara (petak u slučaju 2008.). Dani iz tablice su dan nakon Doomsday-a, osim u januaru i februaru prestupne godine, kada je to upravo Doomsday.
Prednosti[uredi | uredi kod]
- Datum direktno kaže koji je sedmični dan
- Sve godine počinju ponedeljkom i završavaju se nedeljom
- Kada se koristi samostalno, bez koncepta meseca, sve godine su iste, osim onih koje na kraju imaju prestupnu sedmicu
- Sedmice su iste kao u gregorijanskom kalendaru
Nedostaci[uredi | uredi kod]
Datumi ekvinoksa i solsticija variraju u opsegu od najmanje sedam dana. Ovo je zato što se oni mogu dogoditi na bilo koji dan u nedelji/tjednu, a time na najmanje sedam različitih ISO sedmičnih datuma. Npr. prolećni ekvinoksi (ravnodnevice) su 2004-W12-7 i 2010-W11-7.
Ovim sistemom ne može biti zamenjen gregorijanski kalendar, jer se oslanja na njega za definiciju dana Nove godine (Sedmica 1 Dan 1).
Ponedeljak nije svuda u svetu početak radne nedelje. Npr. u nekim muslimanskim zemljama rad može početi u subotu ili nedelju.
Kalendarski ciklus[uredi | uredi kod]
Postoji 13 potciklusa od po 28 godina, od toga 5 prestupnih i još 6 prestupnih godina u preostalih 36 godina (odsustvo prestupnih dana u gregorijanskim godinama 2100, 2200 i 2300. prekida potcikluse). Prestupne godine su 27 puta razdvojene sa 5 godina, 43 puta sa 6 godina i jednom sa 7 godina (bila bi moguća i nešto ravnomernija raspodela: 26 puta razdvojene sa 5 godina i 45 puta sa 6 godina).
Gregorijanske godine koje odgovaraju 71-oj ISO prestupnoj godini se mogu ovako podeliti:
- 27 gregorijanskih prestupnih godina:
- 13 prestupnih godina koje počinju u četvrtak - Doomsday je nedelja, dominikalno slovo je DC
- 14 prestupnih godina koje počinju u sredu, čime se završavaju u četvrtak - Doomsday je subota, dominikalno slovo ED
- 44 obične godine koje počinju, a time se i završavaju, četvrtkom - Doomsday je subota, dominikalno slovo je D.
To znači da je 27 ISO godina 5 dana duže od odgovarajuće gregorijanske godine, a 44 je 6 dana duže. Od ostalih 329 gregorijanskih godina (koje ne počinju niti se završavaju četvrtkom), 70 su gregorijanske prestupne godine, 259 nisu prestupne, što znači da je 70 ISO godina 2 dana kraće, 259 je 1 dan kraće.
Ostali sistemi za brojanje sedmica[uredi | uredi kod]
U SAD se sedmice računaju od nedelje do subote, na početku i kraju godine postoje parcijalne sedmice. Prednost je u tome što nije potreban poseban sistem numerisanja poput ISO godine, a korespondencija leksikografskog i hronološkog poretka je očuvana (videti sedmica).
Eksterni linkovi[uredi | uredi kod]
(na engleskom:)
- List of ISO leap years Arhivirano 2008-05-13 na Wayback Machine-u - here the leap weeks are called Newton
- The Mathematics of the ISO 8601 Calendar
- A generic Excel Calendar with ISO Week numbers
- ISO week day calendar[mrtav link]