Hasmonejci
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Hasmonejci ( hebrejski: חשמונאים, Hashmonayim, Audio Arhivirano 2007-11-05 na Wayback Machine-u) su bili vladajuća dinastija Hasmonejskog Kraljevstva (140–37. pne.),[1] nezavisne jevrejske države. Hasmonejsku dinastiju je ustanovio Simon Makabejac, dvije decenije nakon što je njegov brast Juda Makabejac ("Čekić") porazio seleukidsku vojsku za vrijeme makabejskog ustanka godine 165. pne.. Hasmonejsko Kraljevstvo je preživjelo sljedeće 103 godine prije nego što je zamijenjeno Herodskom dinastijom godine 37. pne. Čak i nakon toga se Herod Veliki osjetio dužnim pojačati legitimitet svoje vlasti oženivši hasmonejsku princezu Marijamnu te likvidiravši posljednjeg muškog hasmonejskog nasljednika u svojoj jerihonskoj palači.
Prema historijskim izvorima u koje se ubrajaju Prva i Druga knjiga o Makabejcima, odnosno prva knjiga Ratova Jevreja autora Flavija Josipa (37–c. 100 AD),[2] Hasmonejsko Kraljevstvo je nastalo nakon uspješnog ustanka Jevreja protiv seleukidskog kralja Antioha IV Epifana, koji je, nastojeći obnoviti autoritet načet rimskom intervencijom u šestom sirijskom ratu, zaveo strahovladu nad Izraelom, opljačkao Jeruzalem i tamošnji Hram, te zabranjivao jevrejske vjerske i kulturne običaje, nastojeći ih zamijeniuti helenističkim.
Zbog svega toga je 167. pne. izbio makabejski ustanak i tako počeo period od četvrt vijeka u kome su Jevreji postepeno stekli nezavisnost, koristeći kolaps Seleukidskog Carstva izazvanog stalnim napadima i jačanjem Rimske Republike i Partskog Carstva. Međutim, isti vakuum moći koji je nagnao rimski Senat da godine 139. pne. priznaju jevrejsku državu je s vremenom iskorišten i od samih Rimljani. Simonovi praunuci Hirkan II i Aristobul II su tako postali figure u posrednom ratu između suprotstavljenih rimskih političara a koji je doveo do toga da kraljevstvo 64. pne. dođe pod starateljstvo rimskog guvernera. Nastavak sukoba u Rimu, koji je eskalirao Osloboditeljski građanski rat|ratom protiv Cezarovih ubica, je omogućio Hasmonejcima da, uz partsku podršku, ponovno steknu nezavisnost. Međutim, ona je vrlo brzo skršena od Marka Antonija. Godine 37. pne. za vladara Judeje je postavljen Herod Veliki koji je on nje napravio rimsku klijentsku državu. Godine 44. n.e. Rimljani su dodatno ograničili judejsku nezavisnost postavivši prokuratore u oblast koju su sve više smatrali svojom provincijom.
Napomene[uredi | uredi kod]
- ↑ Porodično ime dinastije dolazi od pretka koji se zvao Asmonej, Ἀσαμωναῖος Asamoneus ili Asmoneus (v. Josephus Flavius, Jevrejeske starine: [1]; [2]; [3]), a koji je bio pradjed Matatije, ali o kome se viđe ništa ne zna.
- ↑ Louis H. Feldman, Steve Mason (1999). Flavius Josephus. Brill Academic Publishers.
Eksterni linkovi[uredi | uredi kod]
- Jewish Encyclopedia: Hasmoneans
- The Impact of Greek Culture on Normative Judaism from the Hellenistic Period through the Middle Ages c. 330 BCE- 1250 CE Arhivirano 2015-03-21 na Wayback Machine-u
- The Reign of the Hasmoneans Arhivirano 2016-10-21 na Wayback Machine-u - Crash Course in Jewish History
- "Under the Influence: Hellenism in Ancient Jewish Life" Arhivirano 2012-02-29 na Wayback Machine-u Biblical Archaeology Society