Doksiciklin
| |||
| |||
| (IUPAC) ime | |||
|---|---|---|---|
| (4S,4aR,5S,5aR,6R,12aS)-4-(dimetilamino)- 3,5,10,12,12a-pentahidroksi- 6-metil- 1,11-diokso- 1,4,4a,5,5a,6,11,12a-oktahidrotetracen- 2-karboksamid | |||
| Klinički podaci | |||
| Identifikatori | |||
| CAS broj | 564-25-0 | ||
| ATC kod | J01AA02 A01AB22 | ||
| PubChem[1][2] | 11256 | ||
| DrugBank | APRD00597 | ||
| ChemSpider[3] | 10482106 | ||
| Hemijski podaci | |||
| Formula | C22H24N2O8 | ||
| Mol. masa | 444.435 g/mol | ||
| SMILES | eMolekuli & PubHem | ||
| |||
| Farmakokinetički podaci | |||
| Bioraspoloživost | 100% | ||
| Metabolizam | hepatički | ||
| Poluvreme eliminacije | 18-22 časa | ||
| Izlučivanje | urin, izmet | ||
| Farmakoinformacioni podaci | |||
| Trudnoća | D(US) | ||
| Pravni status | POM (UK) ? (SAD) | ||
| Način primene | oralno, IV, IM | ||
Doksiciklin (Vibramicin) je antibiotik širokog spektra iz grupe tetraciklina, sa bakteriostatskim dejstvom na veliki broj mikroorganizama[4] (Gram-pozitivne i Gram-negativne bakterije, rikecije, hlamidije, mikoplazme, borelije, leptospire idr.).[5] U bakterijskoj ćeliji doksiciklin se vezuje za 30S subjedinicu ribozoma i time inhibira sintezu proteina.[6][7]
Dejstvo[uredi | uredi kod]
Antibakterijski spektar doksiciklina obuhvata sljedeće mikroorganizme:
- Gram-pozitivne koke
- stafilokoke
- Staphilococcus aureus
- Staphilococcus epidermidis
- streptokoke
- Streptococcus pyogenes
- Streptococcus pneumoniae
- Streptococcus faecalis
- stafilokoke
- Gram-pozitivne bacile
- Listeria monocytogenes
- Corynebacterium diphtheriae
- Bacillus anthracis
- Clostridium perfringens
- Propionibacterium acnes
- Gram-negativne koke
- Gram-negativne bacile
- Haemophilus influenzae
- Haemophilus parainfluenzae
- Pasteurella spp.
- Brucella spp.
- Yersinia enterocolitica
- Francisella tularensis
- Bordetella spp.
- Shigella spp.
- Salmonella spp.
- Enterobacter spp.
- Vibrio cholerae
- Bacteroides spp.
- spirohete
- Treponema pallidum
- Leptospira spp.
- Borrelia burgdorferi
- Borrelia recurrentis
- mikoplazme
- Micoplasma pneumoniae
- Micoplasma hominis
- Ureaplasma urealyticum
- hlamidije
- Chlamidia trachomatis
- Chlamidia pneumoniae
- Chlamidia psittaci
- rikecije (uzročnike pjegavog tifusa, mišjeg tifusa, Q-groznice, idr.)
- nokardije
- koksiele
Od eukariotskih parazita djeluje na Plasmodium falciparum.
Farmakokinetika[uredi | uredi kod]
Doksiciklin se brzo i kompletno resorbuje iz gastrointestinalnog trakta, sa maksimalnom koncentracijom u plazmi poslije 1-2 sata.[8] Poluvrijeme eliminacije ovog antibiotika iznosi 12-15 sati, terapijske koncentracije u krvi se održavaju 24 sata, što omogućava primenu jednom dnevno. Doksiciklin veoma dobro prodire u tkiva i tjelesne tečnosti, kod pacijenata sa renalnom disfunkcijom se ne akumulira (tada se većim dijelom eliminiše preko žuči) i nije potrebna redukcija doze.
Indikacije[uredi | uredi kod]
Infekcije izazvane mikroorganizmima osjetljivim na doksiciklin su[9]:
- respiratorne infekcije
- urogenitalne, ginekološko-akušerske, gastrointestinalne infekcije
- infekcije grla, oka, uha i sinusa
Takođe, infekcije izazvane rikecijama (pjegavi tifus, Q-groznica), hlamidijama (limfogranuloma venerum, trahom, inkluzioni konjuktivitis, nespecifični uretritis, genitalne infekcije, pneumonija) i borelijama (kožni oblik borelioza i povratna groznica), kao i pneumonije izazvane mikoplazmom pneumonije, bruceloze, tularemije i kolere se najčešće liječe doksiciklinom.
Doksiciklin je alternativni antibiotik za liječenje infekcija kod pacijenata osjetljivih na peniciline. Takođe se upotrebljava za terapiju sifilisa i gonoreje kada su uzročnici otporni na penicilin.
Doziranje i način primjene[uredi | uredi kod]
Odrasli[uredi | uredi kod]
Prvog dana se uzimaju 2 kapsule doksiciklina, sa razmakom od 12 sati, a narednih 4 do 6 dana se uzima po jedna dnevno. Za liječenje težih infekcija se uzimaju 2 puta dnevno po jedna kapsula na 12 sati, 7 do 10 dana.
Neželjena dejstva[uredi | uredi kod]
Najčešća neželjena dejstva su gastrointestinalna - mučnina, povraćanje, bol u epigastrijumu, dijareja; rjeđe nastaju superinfekcije, a rijetko enterokolitis (nespecifičan ili ozbiljan izazvan Cl. difficile). Od drugih neželjenih reakcija mogu se javiti fotoosjetljivost, pojačana pigmentacija kože, urtikarija, raš kože. Rijetko nastaju anafilaktičke reakcije, povećanje ureje u krvi i trombocitopenija.
Kontraindikacije[uredi | uredi kod]
Kontraindikacije doksiciklina su graviditet i laktacija, preosjetljivost na tetracikline, insuficijencija jetre.
Mjere opreza[uredi | uredi kod]
Tetraciklini se akumuliraju u kostima i zubima fetusa i djece, oštećuju ove strukture, te ne treba da ga koriste djeca mlađa od 12 godina i trudnice.
Opreznost je potrebna kod hepatičke disfunkcije. Za vrijeme uzimanja ovog antibiotika treba izbjegavati sunčanje, jer je moguća pojava fotoosjetljivosti.
Detalji[uredi | uredi kod]
Doksiciklin se pakuje u kapsule od po 100 mg, i moguće ga je izdavati samo uz ljekarski recept. Čuva se na temperaturi od 15 do 25o C, zaštićen od svjetlosti i vlage. Rok upotrebe je 3 godine, i ne treba ga primjenjivati nakon isteka roka.
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ Mandel GL, Bannett JE, Dolin R, ur. (2000). Principles and Practise of Infectious Diseases (5 izd.). Philadelphia, PA: Churchill Livingstone. DOI:10.1016/S1473-3099(10)70089-X. ISBN 0-443-07593-X.
- ↑ Keith Parker; Laurence Brunton; Goodman, Louis Sanford; Lazo, John S.; Gilman, Alfred (2006). Goodman & Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics (11 izd.). New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-142280-3.
- ↑ David L. Nelson, Michael M. Cox (2005). Principles of Biochemistry (4th izd.). New York: W. H. Freeman. ISBN 0-7167-4339-6.
- ↑ Thomas L. Lemke, David A. Williams, ur. (2002). Foye's Principles of Medicinal Chemistry (5 izd.). Baltimore: Lippincott Willams & Wilkins. str. 860. ISBN 0-7817-4443-1.
- ↑ Milena Pokrajac (2002). Farmakokinetika. Beograd. ISBN 86-902551-4-1.
- ↑ Grupa autora (2007). Ljiljana Ivanović. ur. Registar lekova 2008. Beograd. ISSN 0354-8236.