Butch i femme
 Deo serije o lezbejskim, gej, bi i trans (LGBT) temama
| ||
|---|---|---|
|
.svg){kind=small}
Butch i femme (buč i fam ili fem) su termini koji opisuju muževno i ženstveno ponašanje, osobine, stil, oblačenje, izražavanje, samo-doživljavanje itd. Ovi termini se često koriste u lezbejskoj, gej i biseksualnoj zajednici, najpre na engleskom rodnom području, odakle su se proširili i postali prihvaćeni i u drugim jezicima. Na srpskohrvatskom se mogu čuti i oblici kao bučica i femica ili famica.
Atributi[uredi | uredi kod]
Termini butch i femme se najčešće koriste za opisivanje lezbejki, ali mogu da se odnose i na gejeve. Njima se opisuje rodno izražavanje osobe. Muževna osoba bilo kog pola može se opisati kao butch.
Stereotipi i definicije "butch" i "femme" se veoma razlikuju, čak i u okviru jedne LGBT zajednice. Butch generalno predstavljaju muževne lezbejke. Nije retko da žene sa butch pojavom doživljavaju društveno neodobravanje, te se mogu upoređivati sa feminiziranim muškarcima u smislu da su oba roda istorijski povezana sa homoseksualnom zajednicom i stereotipima.
Za žene na Zapadu, butch i femme je imao različit nivo prihvatanja tokom 20. veka i ovi identiteti su bili važni u socijalizaciji i zasnivanju emocionalnih veza."Femme-femme" ili "butch-butch" veze su često bivale diskriminisane u okviru zajednice. Ovo je posebno bio slučaj sredinom 20. veka među američkim lezbejkama radničke klase, dok se danas, u širem smislu, takav odnos može primetiti u onim društvima koja na butch osobe koje imaju seks sa femme osobama ili transženama smatraju heteroseksualnim.
Alternativno shvatanje ovih identiteta argumentuje da butch i femme nisu pokušaji imitiranja "tradicionalnih" rodnih uloga. Ovakvi argumenti dolaze od onih koji smatraju da su "tradicionalne" rodne uloge biološka nužnost, što je opovrgavano od teoretičara i teoretičarki kao što su Sigmund Freud, Judith Butler, Jay Prosser, Anne Fausto-Sterling i drugih. Ovi autori i autorke vide rod kao društveno i istorijski uslovljen, a ne kao "prirodni" i biološki koncept. Lezbejska istoričarka Joan Nestle vidi butch i femme kao posebne rodove.
Istorija[uredi | uredi kod]
Pre sredine 20 veka, LGBT zajednica je bila uglavnom underground i skrivena, što otežava mogućnost da se odredi koliko dugo su butch i femme uloge prisutne u lezbejskoj zajednici. Postoje fotografije butch-femme lezbejskih parova iz 1910-1920 u SAD; kada su butch lezbejke nazivane "transvestitima".[1] Lezbejski butch i femme identiteti su bili veoma izraženi u zajednicama lezbejski radničke klase tokom 1940-ih, 50-ih i 60-ih, gde su se butch-femme veze smatrale normom, dok su femme-femme i butch-butch veze bile tabu. [2] U tom miljeu one koje bi promenile uloge pežorativno bi se nazivale ki-ki.
Tokom 1940-ih većina butch žena u SAD je i dalje morala da nosi konvencionalno žensku odeću, kako bi zadržale posao, dok bi uštirkane košulje i kravate nosile samo vikendom u lezbejskim barovima. Naredna decenija je donela novu generaciju butch lezbejki koje su odbijale da žive dvostrukim životima i počele da nose butch odeću sve vreme. One su mogle da rade samo one poslove u kojima nije bilo pravila oblačenja za žene, poput poslova u fabrikama ili taksiranje. Povećanje vidljivosti u kombinaciji sa anti-gej retorikom mekartističke ere doveo je do porasta nasilja nad lezbejkama i biseksualnim ženama. Tokom 1950-ih Stella Rush je napisala izveštaj o butch/femme fenomenu u lezbejskim barovima za časopis ONE, Inc. na osnovu istraživanja, koje je pokazalo da žene smatraju da "podela uloga mora biti oštro zacrtana" i da one koje nisu pripadale jednoj ili drugoj grupi često bile bi neprihvatane.
Sa dolaskom 1970-ih neke feminističke teoretičarke su počele da objavljuju da su butch-femme uloge politički nekorektne, jer su smatrale da butch-femme dinamika imitira heteroseksističke modele rodnih uloga.
Antipatija prema butch ženama i femme muškarcima može se smatrati transfobijom, odnosno rodofobija, ali se mora imati na umu da butch žene i femme muškarci nisu nužno transrodne osobe niti se moraju identifikovati sa trans zajednicom.
Današnjica[uredi | uredi kod]
Danas se smatra da je butch i femme klasifikacija neadekvatna za opisivanje individue, jer etiketira i po sebi ograničava identitete. S druge strane, stvoren je niz termina, posebno u velikim istojezičnim LGBT zajednicama, koji su detaljniji u opisu; primeri iz engleskog jezika su: "soft stud", "hard butch", "gym queen", "tomboy", "femme" itd.
Osobe koje se identifikuju kao butch ili femme su doživele renesansu u eri interneta, koji je povezao ove zajednice. Biti butch ili femme znači dovesti u pitanje tradicionalne rodne uloge i očekivanja o odgovarajućim rodnim izražavanjima, kao i širenje koncepta ženstvenog ili muževnog. Neke butch žene ili femme muškarci mogu da se identifikuju kao genderqueer, ali, takođe, mnogi to ne čine.
Takođe je važno napomenuti da danas butch i femme prvenstveno označava rodno izražavanje, pre nego uloge u vezi; butch žene mogu da privlače druge butch žene, isto kao što sve femme žene ne privlače nužno butchice.
Buch žene u umetnosti i popularnoj kulturi[uredi | uredi kod]
- The Well of Loneliness je jedan od prvih romana na engleskom jeziku koji istražuje butch-femme teme
- U romanu A Murder is Announced Agathe Christi, gospođive Hinchcliffe i Murgatroyd su opisane kao butch/femme par. One su prikazane kao prihvaćene u seoskoj zajednici.
- Jess Goldberg je junakinja romana Stone Butch Blues autorke Leslie Feinberg
- Film If These Walls Could Talk 2 sadrži segment iz 1970-ih u kome je butch žena u vezi sa feministkinjom koja teško prihvata ovu "muško-žensku" strukturu moći.
- Nan Astley je lik u romanu Tipping the Velvet autorke Sarahe Waters. Nan slučajno otkriva da uživa u tome da oblači odeću koja je tradicionalno muška i začuđena je kako se prirodno u njoj oseća.
- Glumica Cynthia Nixon je u intervjuu za The Advocate izjavila da se ono što puno voli kod svoje partnerke je njena butchness" i da je njena ćerka jednom prokomentarisala da je Cynthia femme, a Christine butch.[3]
Povezano[uredi | uredi kod]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ [https://web.archive.org/web/20021215125907/http://www.sappho.com/vintage/index_photos.html Arhivirano 2002-12-15 na Wayback Machine-u Isle of Lesbos]]
- ↑ Theophano, Teresa (2004). „Butch-Femme”. glbtq.com. Arhivirano iz originala na datum 2007-02-19. Pristupljeno 23.5.2010.
- ↑ „Cynthia Nixon is More Than Just Sex”. The Advocate. jun 2010. Pristupljeno 23.5.2010.
Aktivan · Bareback* · Bear* · Beard* · Bugchasing* · Butch i femme* · Chub* · Coming out* · Cruising* · Daddy* · Drag* · Dyke* · Fag hag* · Fag stag* · Gay-for-pay* · Gaydar* · Gaymer* · Genderfuck * · Glory hole* · Lipstick lesbian* · Pasivan · Queen* · Soft butch* · Stone butch* · Stone femme* · Uni |  | |
| ||