Brnjak
| Brnjak | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Kosovo i Metohija |
| Upravni okrug | Kosovskomitrovački |
| Opština | Zubin Potok |
| Stanovništvo | |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°55′46″N 20°33′57″E / 42.9294°N 20.5658°E |
| Nadmorska visina | 1220 m |
  Brnjak Brnjak (Srbije) | |
Koordinate: 42° 55′ 46" SGŠ, 20° 33′ 57" IGD
Brnjak (kod lokalnog stanovništva uobičajeni su i nazivi Brnjaci i Brnjake) je naselje u opštini Zubin Potok na Kosovu i Metohiji.
Geografija[uredi | uredi kod]
Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarske opštine Brnjak površine 2.981 ha. Nekada jedno od najvećih sela Ibarskog Kolašina, i nalazi se u slivu Brnjačke reke koja teče sa obronaka Mokre Gore. Nalazi se 25 km zapadno od Kosovske Mitrovice. Delovi naselja su Bašča, Ćukovac, Popoviće, Jakovljeviće, Švikoviće... ovo su razbacani delovi koji zajedno čine Brnjak.
Istorija[uredi | uredi kod]
Zbog puta koji je vodio iz Metohije u dolinu Raške i zbog neposredne blizine Jeleč grada (Jelenin Grad), Brnjak je postao jedno od važnijih naselja u Kolašinu. U Brnjacima, na mestu poznatom kao Jerinjino Selo ili Jelač Do je bio dvorac kraljice Jelene Anžujske, žene kralja Uroša I i majke kralja Milutina i kralja Dragutina. Kao dvor Jelenin Brnjaci se pominju već od 1267/68.[1] U okviru dvorca je bila čuvena kraljičina škola za vaspitavanje mladih devojaka. U mestu Krnje otkriveni su ostaci crkve i groblja u njenoj blizini. Drugi ostaci su vezani za Sastavce na razvođu Brnjačke i Oklačke reke pri samom ušću u Ibar. Tu je verovatno živela Kraljica Jelena, jer su otkriveni ostaci zgrada vrlo velikih dimenzija. U turskom popisu iz 1455. godine kaže se da Brnjak ima 30 srpskih kuća. Prema zapisima iz kasnijeg turskog doba, u blizini manastira Svetog Petra Koriškog i njegove isposnice pronađene su mošti ovog pustinjaka i svetitelja. U selu se nalazila crkva Sv. Nedelje od koje su danas ostale samo ruševine. Selo je visećim mostom koji prelazi preko jezera Gazivode povezano sa magistralnim putem Ribariće-Kosovska Mitrovica na kojem je i kontrolni punkt i administrativni prelaz MUP Srbije. Posle oslobađanja od turske vlasti mesto je u sastavu Zvečanskog okruga, u srezu mitrovičkom, u opštini brnjačkoj i 1912. godine ima 473 stanovnika (zajedno sa zaseocima: Sašče, Dobrići, Jeremići, Popovići, Ćukovac i Švikovići). U periodu 1952-1955. godina Brnjak je bio sedište Opštine Brnjak u sastavu Zvečanskog sreza za današnja naseljena mesta: Babiće, Banja, Brnjak, Vitakovo, Vukojeviće, Gornje Varage, Dragalica, Klečke, Oklace i Preseka. Ukidanjem opštine Brnjak njena teritorija je ušla u sastav opštine Zubin Potok.
Demografija[uredi | uredi kod]
Naselje ima srpsku etničku većinu. Broj stanovnika na popisima:
- popis stanovništva 1948. godine: 531
- popis stanovništva 1953. godine: 560
- popis stanovništva 1961. godine: 550
- popis stanovništva 1971. godine: 472
- popis stanovništva 1981. godine: 272
- popis stanovništva 1991. godine: 207
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Ivan M. Zdravković: Srednjovekovni gradovi i dvorci na Kosovu, Turistička štampa, Beograd 1975.
Literatura[uredi | uredi kod]
- Aleksandar Deroko, „Srednjovekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji“ , Beograd, 1950.
