Arminije

U 19. veku (1838. – 1875. godine) podignut je spomenik Arminiju - «Hermansdenkmal» u blizini grada Detmolda gde se u vreme gradnje smatralo da se nalazi poprište bitke u Teutoburškoj šumi. Spomenik je krajem 19. veka simbolizovao i uspešno okončanje viševekovne borbe za ujedinjenje Nemačke.

Arminije (lat. Arminius, rođen oko 17/16. pne. – ubijen 21. godine) bio je poglavar germanskog plemena Heruska koji je 9. godine naneo Rimljanima težak poraz u bici u Teutoburgškoj šumi. Iako se o realnom značaju Arminijeve pobede iz 9. godine u istorijskoj nauci živo razmatra, od doba romantizma u 19. veku, Arminije je postao simbol borbe nemačkog naroda za ujedinjenja i otpor osvajačima.

Arminije je verovatno latinizovana verzija germanskog imena Irmin što znači "veliki". Međutim, od vremena Reformacije Arminije postaje simbol germanskog otpora rimskoj prevlasti, odnosno, kako je to aktuelizovano u 16. veku, protestantskom otporu supermatiji Rimokatoličke crkve i papstva. Vođa reformacije Martin Luter je Arminijevo ime transkribovao kao Herman (nem: Hermann) što bi u prevodu značilo "ratnik". Ovakva adaptacija Arminijevog imena naročito je forsirana tokom 19. veka u vreme buđenja nemačke nacionalne svesti kada Arminije postaje i simbol borbe za ujedinjenje Nemačke.

Poreklo

Arminije je rođen najverovatnije 17. god. pre n.e. kao sin heruskog ratnog poglavara Segimera. Kao mladić služio je u rimskoj vojsci, boreći se, najverovatnije protiv varvarskih plemena na Balkanu. Kasnije je bio na čelu jednog pomoćnog odreda Heruska gde je i stekao i rimsko građansko pravo i članstvo u konjaničkom staležu.

Bitka u Teutoburgškoj šumi

Arminije se vratio 7. ili 8. godine u provinciju Germaniju i služio je pod rimskim prokonzulom Kvintilijem Varom. Var je kao prokonzul bio namesnik nedavno uspostavljene provincije Germanije koja se prostirala istočno od reke Rajne. Varov zadatak bio je da uspostavi rimsku vlast sve do Vezera i Labe na istoku. Međutim, Arminije je tajno počeo da okuplja oko sebe germanske poglavare kako bi osujetio rimske namere. Oko sebe okupio je inače nesložna plemena Heruska, Sikambra, Marsa, Hata, Hauka, i Bruktera. U jesen 9. godine, iskoristivši Varovo poverenje, Arminije je namamio tri rimske legije s oko 20 hiljada vojnika na čelu sa samim prokonzulom u zasedu u Teutoburškoj šumi i potpuno ih uništio tokom trodnevne bitke. Danas se smatra da se bitka odigrala u krajevima dvadesetak kilometara severno od Osnabrika. Tokom bitke rimska vojska je, što se smatralo za neopisivu sramotu, izgubila sva tri legijska stega u obliku orla, a prokonzul Var je izvršio samoubistvo. Nakon toga, Rimljani su evakuisali teritorije između Rajne i Labe.

Germanikovi pohodi

Germanik, mermerna statua koja se danas čuva u Lateranskom muzeju u Rimu. Germanik, Arminijev veliki protivnik, prikazan je kao vojskovođa koji se obraća vojnicima.

Posle pobede nad Varom, Germani su morali da istrpe kaznene ekspedicije koje je predvodio prvo Avgustov posinak Tiberije od 11. do 14. godine, a zatim i rimsko vojskovođa Germanik, Tiberijev sinovac. Neposredno pred nove pohode Rimljana, Arminije je bezuspešno pokušao da privuče na svoju stranu najmoćnijeg među germanskim poglavarima, Marboda, kralja Markomana, kome je na dar poslao Varovu odrubljenu glavu. Prvi Germanikov pohod iz 15. godine vođen je sa promenljivom srećom za Rimljane pošto su se germanski ratnici sklanjali u teško dostupne močvare i šume. Germanik je uspeo da zarobi Arminijevu bremenitu suprugu Tusneldu i razori brojna germanska naselja ali ne i da postigne ubedljiviju vojnu pobedu. Naredne, 16. godine Rimljani su uspeli da nametnu otvorenu bitku na reci Vezer, verovatno između današnjeg Mindena i Hamelna, ali, iako su legionari odneli tesnu pobedu, ranjeni Arminije je uspeo da se povuče sa bojnog polja i povede dobar deo vojske sa sobom. Naredni sukob u blizini današnjeg Hanovera okončan je uz veliki gubitke na obe strane. Germanik je naredio povlačenje u rimsku Galiju i, iako mu je stric, car Tiberije odobrio trijumf, pohod iz 16. godine je u stvari označio poslednji ozbiljniji rimski pokušaj da se učvrste na desnoj obali Rajne.

Poslednje godine i smrt

Nakon povlačenja rimske vojske, Arminije je zaratio na Merboda i uspeo da ga potuče. Međutim, Arminije nije uspeo da dublje zađe na teritoriju današnje Češke koja je bila centar Markomanske kraljevine. Sukob je okončan primirjem pošto je u samoj Germaniji raslo nezadovoljstvo Arminijevim vođstvom. Pre svega Arminiju su se suprostavljali germanski poglavari koji su u njemu videli ambicioznog političara koji želi da im se nametne za kralja. Pošto su Germani živeli podeljeni na manje plemenske grupe i saveze nametanje bilo kakve centralne vlasti smatrali su nezamislivim. pored toga, među Germanima bilo je i prorimskih starešina i plemena, tako da su aristokrate iz plemena Hata navodno ponudile Tiberija da otruju Arminija i tako uklone opasnog neprijatelja Rimskog carstva. Car je odbio ovu ponudu smatrajući je isuviše nečasnom za silu kakvo je bilo carstvo. Ipak, Arminije je 21. godine ubijen od strane svojih saplemenika koji su ga optuživali da teži kraljevskoj vlasti.

Arminijeva supruga Tusnelda vođena je u Germanikovom trijumfu 17. godine. U zarobljeništvu je rodila Arminijevog sina Tumeliha koji je nakon trijumfa zajedno sa majkom interniran u Ravenu. Tu su ga Rimljani obučavali za gladijatora tako da se danas smatra da je stradao u areni 30. ili 31. godine kada je imao svega 15 ili 16 godina.

Arminije u istoriji i tradiciji

Arminijeva dela poznata su nam pre svega zahvaljujući Analima rimskog istoričara Kornelija Tacita. Tacit, koji je stvarao početkom 2. veka, idealizovao je Germane smatrajući ih za plemenite divljake nasuprot moralno iskvarenim Rimljanima. Arminija je nazvao oslobodiocem Germanije koji je izazvao Rimsko carstvo na vrhuncu njegove moći i koga Rimljani nisu mogli da poraze u borbi.

Tacitovo delo je početkom 16. veka ponovno otkriveno zahvaljujući naporima humanista. Kao što je spomenuto Martin Luter ga je istakao kao simbol germanskog otpora Rimljanima odnosno protestantskog katoličkoj crkvi.

Početkom 19. veka, sa Napoleonovim osvajanjima nemačkih državica, Arminijevi poduhvati su ponovo privukli pažnju ljudi od pera. Nemački dramaturg i književnik Hajnrih fon Kleist je 1808. napisao dramu Hermanova bitka (nem: Hermannsschlacht), ali je ona nakon francuske pobede kod Vagrama morala ostati neizvedena. Kasnije je drama stekla veliku popularnost i naročito je rado izvođena tokom perioda Trećeg rajha.

U vreme borbe za ujedinjenje Nemačke, 1839. počelo se za podizanjem Hermanovog spomenika (Hermannsdenkmal) u blizini grada Detmolda, gde se u ono vreme smatralo da se nalazilo poprište Teutoburgške bitke. Spomenik, visok 53,5 metara, završen je nedugo nakon Francusko-pruskog rata 1870-1871 i konačnog ujedinjenja Nemačke u Drugo ili Nemačko carstvo. Spomenik, čiju je izgradnju dobrim delom subvencionisala kraljevina Pruska, završen je 1875. godine. Od tada pa do danas spomenik je velika turistička atrakcija. Na Arminijevom maču nalazi se natpis:

   Deutsche Einigkeit, meine Stärke - meine Stärke, Deutschlands Macht.
   Nemačko jedinstvo, moja snaga - moja snaga, moć Nemačke.

Nemački fudbalski klub, Arminija iz Bilefelda, takođe nosi ime po Arminiju.

Arminije na Wikimedijinoj ostavi