Aradska županija
| Aradska županija Comitatus Aradiensis Arad vármegye Komitat Arad | |||||||
| |||||||
| Geografija | |||||||
| Kontinent | Evropa | ||||||
| Regija | Srednja Evropa | ||||||
| Zemlja | Austrougarska - Ugarski deo Monarhije | ||||||
| Prestonica | Arad | ||||||
| Površina | 6.048 km² | ||||||
| Stanovništvo | 414.388 (1910) gustina: 68,5 stan./km² | ||||||
| Društvo | |||||||
| Zvanični jezici | latinski, nemački, kasnije mađarski, govorni jezici: rumunski, slovački, srpski | ||||||
| Religija | pravoslavlje, katolicizam, protestantizam | ||||||
| Vladavina | |||||||
| Titula vladara | Župan | ||||||
| Osnivanje | 11. vek / 17. vek / 18. vek | ||||||
| Prestanak | 16. vek / 17. vek / 1920. | ||||||
| Status | Bivša županija | ||||||
| Događaji | |||||||
| Prethodnici i naslednici | |||||||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||||||
| Portal:Istorija | |||||||
.svg)
Aradska županija (lat. Comitatus Aradiensis, mađ. Arad vármegye, nem. Komitat Arad) je bila županija, odnosno upravna jedinica srednjovekovne Kraljevine Ugarske (11-16. vek), kao i habzburške Kraljevine Ugarske (između 18. i 20. veka). Upravno sedište županije bio je grad Arad (danas u sastavu Rumunije).
Istorija[uredi | uredi kod]
Tokom istorije županija je menjala svoje granice. U srednjem veku je obuhvatala područja na obe strane reke Moriš, odnosno severno i južno Pomorišje sa severnim delom današnjeg Banata. U 16. veku, ovaj prostor ulazi u sastav Osmanskog carstva, koje ovde formira Temišvarski pašaluk. U 17. veku je županija bila privremeno obnovljena, kao deo osmanske vazalne Kneževine Transilvanije, ali ovaj prostor potom ponovo dolazi pod direktnu osmansku vlast.
Nakon uspostave habzburške uprave krajem 17. veka, severno Pomorišje sa gradom Aradom ulazi u sastav habzburške Vojne granice. Aradska županija je obnovljena sredinom 18. veka, nakon razvojačenja Pomoriške vojne granice. Za razliku od srednjovekovne županije, tadašnja županija je obuhvatala samo severno Pomorišje, bez severnih delova današnjeg Banata. Nakon Prvog svetskog rata, područje tadašnje Aradske županije je podeljeno između Rumunije (veći deo, sa gradom Aradom) i Mađarske (manji deo). Od delova ove županije koji su pripali Mađarskoj uspostavljena je nova županija Čanad-Arad-Torontal.
Demografija[uredi | uredi kod]
Po popisu iz 1910. godine stanovnici županije su govorili sledeće jezike: