Amonijev nitrat
| Amonijev nitrat | |||
|---|---|---|---|
| |||
 |
 | ||
| IUPAC ime |
| ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 6484-52-2 
| ||
| ChemSpider[1] | 21511
| ||
| UNII | T8YA51M7Y6
| ||
| RTECS registarski broj toksičnosti | BR9050000 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | (NH4)(NO3) | ||
| Molarna masa | 80.052 g/mol | ||
| Agregatno stanje | bela čvrsta materija | ||
| Gustina | 1.725 g/cm3 (20 °C) | ||
| Tačka topljenja |
169.6 °C | ||
| Tačka ključanja |
aproks. 210 °C razlaže se | ||
| Rastvorljivost u vodi | 118 g/100 ml (0 °C) 150 g/100 ml (20 °C) 297 g/100 ml (40 °C) 410 g/100 ml (60 °C) 576 g/100 ml (80 °C) 1024 g/100 ml (100 °C)[2] | ||
| Struktura | |||
| Kristalna rešetka/struktura | trigonalna | ||
| Podaci o eksplozivu | |||
| Osetljivost na šok | veoma niska | ||
| Osetljivost na trenje | veoma niska | ||
| Eksplozivna brzina | 5270 m/s | ||
| Opasnost | |||
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | ICSC 0216 | ||
| EU-indeks | nije na listi | ||
| Opasnost u toku rada | Eksploziv | ||
| NFPA 704 |
 0
2
3
| ||
| LD50 | 2085–5300 mg/kg (oralno kod pacova, miševa)[3] | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Drugi anjoni | Amonijum nitrit | ||
| Drugi katjoni | Natrijum nitrat Kalijum nitrat Hidroksilamonijum nitrat | ||
| Srodna jedinjenja | Amonijum perhlorat | ||
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Amonijev nitrat (NH4NO3, amonijeva salitra) amonijeva je sol dušične kiseline. Dolazi u obliku prozirnih kristala ili bijelog praha. Koristi se u poljoprivredi kao dušikom bogato umjetno gnojivo, kao oksidans u eksplozivima, te za postizanje niskih temperatura.
Kristalne faze[uredi | uredi kod]
Kristalno uređenje amonijevog nitrata mijenja se u ovisnosti o tlaku i temperaturi. Određene su slijedeće kristalne faze:
| Sistem | Temperatura (°C) | Faza | Promjena volumena (%) |
|---|---|---|---|
| - | > 169.6 | tekuća | - |
| I | 169.6 do 125.2 | kubična | +2.1 |
| II | 125.2 do 84.2 | tetragonska | -1.3 |
| III | 84.2 do 32.3 | α-rombska | +3.6 |
| IV | 32.3 do −16.8 | β-rombska | −2.9 |
| V | −16.8 | tetragonska | - |
Dobivanje[uredi | uredi kod]
Procesi od kojih se sastoji industrijska proizvodnja amonijevog nitrata, mada kemijski jednostavni, tehnološki su prilično izazovni. Kiselinsko-bazna reakcija amonijaka s dušičnom kiselinom daje otopinu amonijevog nitrata:[4]
- HNO3(aq) + NH3(g) → NH4NO3(aq)
U industrijskoj proizvodnji ovaj proces se izvodi miješanjem bezvodnog amonijaka i koncentrirane dušične kiseline. Reakcija je burna i vrlo egzotermna. Nakon što je nastala otopina, obično koncentracije od oko 83%, višak vode se otparava i dobiva se otopina amonijevog nitrata koncentracije 95% do 99,9%, ovisno o čistoći. Od dobivene otopine se u tornjevima za raspršivanje rade granule amonijevog nitrata koje su tipičan komercijalni oblik ove kemikalije.
Haberov proces koristi dušik i vodik za proizvodnju amonijaka, dio kojega se može oksidirati u dušičnu kiselinu te s preostalim amonijakom dati amonijev nitrat.
Amonijev nitrat se također može dobiti iz otopina amonijevih i nitratnih soli:
- (NH4)2SO4 + 2 NaNO3 → Na2SO4 + 2 NH4NO3
- Ca(NO3)2 + (NH4)2SO4 → 2 NH4NO3 + CaSO4
Natrijev sulfat se uklanja snižavanjem temperature smjese - budući da je slabije topljiv u vodi od amonijevog nitrata on se taloži i uklanja filtracijom. Kalcijev sulfat je prilično netopljiv, čak i na sobnoj temperaturi.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ Pradyot Patnaik. Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8
- ↑ Martel, B.; Cassidy, K. (2004). Chemical Risk Analysis: A Practical Handbook. Butterworth–Heinemann. str. 362. ISBN 1-903996-65-1.
- ↑ http://www.google.com/patents/pdf/Process_of_producing_concentrated_soluti.pdf?id=XronAAAAEBAJ&output=pdf&sig=ACfU3U0iYFRDUxltKLaVind-3wwP_JYPxg
