Alojz Benac
| Alojz Benac | |
| Rođenje | 20. novembra 1914. Plehan, Derventa, Bosna |
|---|---|
| Smrt | 6. marta 1892. Sarajevo, BiH |
| Prebivalište | Sarajevo |
| Državljanstvo | SFRJ |
| Etnicitet | Hrvat |
| Polje | Arheologija, Praistorija |
| Institucija | Zemaljski muzej Bosne i Hercehovine Filozofski fakultet, Sarajevo |
| Alma mater | Univerza v Ljubljani |
| Religija | ? |
Alojz Benac (Plehan, Derventa, 20. novembra 1914. - Sarajevo, 6. marta 1992.), bosanskohercegovački arheolog i istoričar
Edukacija i karijera[uredi | uredi kod]
Klasičnu filologiju i arheologiju, Benac je diplomirao u Beogradu (1937.), a doktorirao je u Ljubljani (1951.) disertacijom Prehistorijsko naselje Nebo i problem butmirske Kulture . Profesionalnu karijeru ostvario je u Zemaljskom muzeju BiH, Sarajevo, od 1947.-1967., gdje je bio i direktor u periodu 1957.-1967. Na Filozofskom fakultetu u Sarajevu bio je profesor arheologije i istorije starog vijeka (1968.-1978.). Utemeljitelj je i prvi direktor Centra za balkanološka ispitivanja ANUBiH-a. [1]
Benac je bio redovni član ANUBiH (od 1967.), dopisni član JAZU/HAZU, SANU, SAZU, kao i član niza međunarodnih znanstvenih institucija. ]].[2]
Naučni doprinos[uredi | uredi kod]
Naučni doprinos akasdemika Benca zasnovan je na istraživanjima praistorijskog doba, osobito zapadnog Balkana. Realizirao je niz temeljnih arheoloških projekata u BiH, na lokalitetima:
- Arnautovići (Visoko),
- Crvena Stijena (Bileća),
- Gradić u Matićima,
- Gradina Mujevine u Alihodžama (Travnik),
- Hrustovača u Hrustovu (Sanski Most),
- Lisičići (Konjic), [3]
- Nebo u Brajkovićima (Travnik),
- Obre I. i II. (Konjic),
- Pivnica (Odžak),
- Zecovi (Prijedor),
- Zelena pećina u Blagaju (Mostar) i dr.
U centru pažnje njegovih istraživanja bile su gradine, tumule, praistorijska hronologija, etnogeneza i ilirska kultura[4] [5] i stećci. Pokrenuo je sustavna istraživanja prethistorijskih gradina, nekropola sa stećcima.[6] i arheološke karte Bosne i Hercegovine.
Benac je autor sintetske edicije "Praistorija jugoslavenskih zemalja", koja je publicirana u pet tomova, 1979.-86.
Autor je niza sintetsko-komparativnih djela i rasprava u periodici kao i više knjiga:
- Prehistorijsko naselje
- Nebo i problem butmirske kulture (1952.)
- Studije o kamenom i bakarnom dobu u sjeverozapadnom Balkanu (1964.) ).[7][8]
- Utvrđena ilirska naselja (1985.) [9]
- Praistorijski tumuli na Kupreškom polju (1986.) i dr.
- Prilozi za proučavanje neolita u sjevernoj Bosni,
- Preiliri, Protoiliri i Prailiri. Simpozijum o teritorijalnom i hronološkom razgraničenju Ilira u praistorijsko doba
- Prilozi za proučavanje neolita u dolini rijeke Bosne
- Kameni kalupi sa Pivnice,
- La Méditerranée et les balkans du Nord-ouest à l´époque préhistorique (énéolithique et l´âdu bronze)
- Prediliri, Protoiliri, Prailiri, neki novi aspekti,
- Neki aspekti istraivanja tumula u našoj zemlji,
- Zbornik radova prikazanih na naunom skupu «Sahranjivanje kod Ilira». Zlatibor 10-12 maj. 1976,
- Some problems of the Western Balkans: The beginning of Indo-europeanizations in the Coastal zone of Yugoslavia and Albania
- Kult mrtvih na ilirskom području u praistorijsko doba
- Utvrđena ilirska naselja
- Osvrt na: Aleksandar Stipčević, Iliri – povijest, život, kultura[10]
- Osvrt na: Milutin Garašanin, Praistorija na tlu Srbije[11]
- O etničkim zajednicama starijeg željeznog doba u Jugoslaviji
- Iliri u Apuliji
- Neolitske kulture u Jugoslaviji na ilirskom i susjednim područijima
- Crvena Stijena-Glasinac I-Bronzano doba
Literatura o Alojzu Bencu[uredi | uredi kod]
- Alojz Benac, Godišnjak SANU, 82(1976) str. 181–186.
- Alojz Benac, Ljetopis JAZU, 1979, 79, str. 263–269.
- Ljeposava Vekić-Čović: Bibliografija radova Alojza Benca (1948–1975). Ibid., str. 15–23.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Alojz Benac - LEKSIKOGRAFSKI ZAVOD MIROSLAV KRLEŽA 2009. - 2018.
- ↑ „Borivoj Čović - Biografija Alojza Benca; ANUBiH - Godišnjak, Knjiga XIII”. Arhivirano iz originala na datum 2020-11-30. Pristupljeno 2019-06-16.
- ↑ STATION NÉOLITHIQUE DE LISIČIČI PRÉS DE KONJIC. By Alojz Benac. (Separatum from Glasnik Zemaljskog Muzeja u Sarajewo, 1955.)
- ↑ „Alojz Benac – O identifikaciji ilirskog etnosa”. ANUBiH Naše starine 1973. Arhivirano iz originala na datum 2021-06-22. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Alojz Benac - Prediliri, prailiri, protoiliri - neki novi aspekti”. ANUBiH Naše starine. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Alojz Benac: STEĆCI – Mala istorija Jugoslavije”. Izdavački zavod Jugoslavija, Beograd 1967. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA”. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „- Dezintegracija neolitskih kultura i stvaranje novih kulturnih grupa na sjeverozapadnom Balkanu”. Arhivirano iz originala na datum 2020-09-26. Pristupljeno 2020-03-21.
- ↑ „Alojz Benac –Utvrđena ilirska naselja”. ANUBiH, Sarajevo. 1985. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „(Osvrt na: Aleksandar Stipčević, ILIRI – POVIJEST, ŽIVOT, KULTURA –Zagreb, 1974)”. ANUBiH Naše starine 1973. Arhivirano iz originala na datum 2021-09-16. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Osvrt na: Milutin Garašanin, PRAISTORIJA NA TLU SRBIJE, Beograd, 1973)”. ANUBiH Naše starine 1973. Arhivirano iz originala na datum 2021-09-16. Pristupljeno 9. 2. 2016.