Alexandru Ioan Cuza
| Alexandru Ioan Cuza | |
|---|---|
| |
| Portret Alexandru Ioana Cuza | |
| domnitor Ujedinjenih kneževina Moldavije i Vlaške | |
| Vladavina | 5. februar 1862. do 22. februar 1866. |
| Nasljednik | Carol I |
| knez Kneževine Moldavije | |
| Vladavina | 24. januar 1859. - 5. februar 1862 |
| Prethodnik | Grigore Alexandru Ghica |
| knez Kneževine Vlaške | |
| Vladavina | 22. januar 1859. - 5. februar 1862. |
| Prethodnik | Barbu Știrbei |
| Supruga | Elena Cuza |
| Djeca | Sașa Cuza, Dimitrie Cuza |
| Otac | Ioan Cuza |
| Majka | Sultana Cuza |
| Rođenje | 20. mart 1820. Huşi (Kneževina Moldavija) |
| Smrt | 15. maj 1873. Heidelberg (Njemačko Carstvo) |
Alexandru Ioan Cuza ili samo Alexandru Ioan I (Huşi, 20. mart 1820. - Heidelberg, 15. maj 1873.), bio je prvi knez (domnitor) Ujedinjenih kneževina Moldavije i Vlaške, arhitekt agrarne reforme i emancipacije seljaka.[1]
Biografija[uredi | uredi kod]
Alexandru Ioan Cuza rođen je u staroj moldavskoj bojarskoj porodici. Školovao se u Paviji, Bologni i Parizu.[1]
Nakon studija vratio u rodnu Kneževinu Moldaviju, koja je tad bila formalno osmanski vazal, ali de facto ruska marioneta. Cuza se pridružio protestima protiv takvog stanja za nemirne 1948. i stekao ugled borca za nacionalnu stvar. Ubrzo je stekao čin pukovnika, i postao zastupnik u moldavskoj skupštini.[1] Pobjedio je na izborima za novoga moldavskog kneza održanim u u januaru 1859., a odmah nakon toga i na izborima za novog kneza Kneževine Vlaške. Na taj način je Cuza ujedinio te dvije kneževine, na opće iznenađenje tadašnjih velesila, koje su smatrale da Kneževina Moldavija i Kneževina Vlaška, trebaju dobiti veću autonomiju, ali da trebaju ostati odvojene.[1]
Cuzi je na ruku mu je išao i poraz Carske Rusije u Krimskom ratu od strane alianse u kojoj su bili Velika Britanija, Francuska i Osmansko Carstvo, jer su se nakon njega kneževine oslobodile ruskog utjecaja. Ioan Cuza je 1861. najavio i formalno ujedinjenje tih dviju kneževina, koje je proglašeno 5. februara 1862.
Tokom svoje vladavine oslanjao se na seljaštvo, koje je u to vrijeme činilo većinu stanovnika zemlje. Zbog tog je 1863. proveo djelomičnu agrarnu reformu, oduzevši manastirima velike posjede, a sljedeće godine u augustu 1864. tu zemlju podjelio seljacima. Nijih je i oslobodio radne obaveze i plaćanja crkvene desetine.[1] Time je smanjio ulogu pravoslavnog klera u životu zemlje i doprinio sekularizaciji društva.
Cuza je želio i unaprijediti školstvo, uvođenjem besplatnog obaveznog osnovnog školovanja, i osnivanjem većeg broja škola svih razina i osigurati stipendije za siromašnu nadarenu djecu. Proveo je reformu izbornog zakona i pravosuđa, izradio novi ustav 1864. koji mu je trebao osigurati veći autoritet.[1] Sve promjene izveo je na svoju ruku - ne zatraživši dopuštenje od svog nominalnog suverena osmanskog sultana, ali i bez konzultacija sa ostalim političkim moćnicima, pa mu takva autoritativna politika donijela i dosta neprijatelja naročito iz tabora konzervativaca i liberala koji su ga 1866. natjerali na abdikaciju, nakon koje je otišao u emigraciju.[1]
Nakon njega su Habsburgovci su uspjeli inastalirati za njegovog nasljednika svog favorita - princa Karla iz dinastije Hohenzollern-Sigmaringen - kasnijeg kralja Carola I.
Izvori[uredi | uredi kod]
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
| Prethodnik: | domnitor | Nasljednik: |
| ' | Carol I |