Alan Freed
| Alan Freed | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 15. 12. 1921. Windber, Pensilvanija, SAD |
| Smrt | 20. 1. 1965. (dob: 43) Palm Springs, SAD |
| Zanimanje | radio i TV voditelj, DJ |
| Godine aktivnosti | 1945–1959 |
| Suprug/a | Betty Lou Bean (1943–1949) Marjorie J. Hess (1950–1958) Inga Lil Boling (1959–1965) |
Albert James "Alan" Freed, također poznat i po nadimku Moondog, (15. decembar 1921 - 20. januar 1965) bio je američki radio i TV-voditelj i disk džokej, najpoznatiji po tome što je 1950-ih na programima američkih radio i TV-stanica promovirao mješavinu blues, country i rhytm & blues muzike nazvanu rock'n'roll. Iako se smatra jednom od ključnih ličnosti za razvoj moderne muzike, ugled mu je bio uništen zbog tzv. payola skandala početkom 1960-ih.
Biografija[uredi | uredi kod]
Freed se rodio u Pensilvaniji, u porodici jevrejsko-velškog porijekla. Odrastao je u gradu Salem u Ohiu, gdje je u srednjoj školi svirao trombon u bendu Sultans of Swing i sanjao o karijeri vođe orkestra. Planove o muzičkoj karijeri mu je uništila infekcija uha; kada se upisao na Državni univerzitet Ohioa, počeo se zanimati za radio. Za vrijeme drugog svjetskog rata je pozvan u vojsku, gdje je služio kao DJ na vojnoj radio-stanici. Poslije povratka iz vojske je radio kao DJ na nekoliko stanica u Ohiou, gdje je počeo puštati tzv. hot jazz i pop pjesme.
Krajem 1940-ih se sreo sa Leom Mintzom, vlasnikom trgovine gramofonskih ploča u Clevelandu, koji je zapazio kako Freed voli puštati rhytm & blues pjesme, odnosno istu onakvu muziku kakva se kupovala u njegovoj trgovini. Mintz mu je predložio da dođe u Cleveland i pokuša promovirati R&B muziku na tamošnjim stanicama. Freed se 1949. doselio u Cleveland, a sljedeće godine zaposlio na stanici WJW (današnji WKNR), ispočetka puštajući klasičnu muziku. Sljedeće godine je Mintz zakupio emisiju na WJW i predložio da Freed pušta R&B pjesme. Emisija, koja je dobila ime The Moondog House, počela se emitirati 11. jula 1951. Freed je svojim živopisnim stilom vođenja brzo stekao brojnu publiku, pogotovo među mladima, koji su voljeli muziku koja se dotada nije emitirala na "bjelačkim" stanicama.
Godine 1952. je Freed u Clevelandu organizirao Moondog Coronation Ball, manifestaciju koja se smatra prvim rock-koncertom u historiji; iako je morala biti prekinuta kada se ispostavilo da ima dva put više prodanih karata nego mjesta u dvorani, Freed je tako stvoreni publicitet vješto iskoristio za vlastitu i promociju svoje muzike. Godine 1954. se Freed preselio u New York, gdje je dobio posao DJ-a na tamošnjoj radio-stanici WINS. Tamo je nastavio agresivno promovirati novu muziku, pa ga je časopis Life proglasio tvorcem "rock'n'roll ludila". Od godine 1956. je počeo snimati i specijalnu emisiju Jamboree koja se emitirala na programu Radio Luksemburga.
Sljedećih nekoliko godina Freed je bio na vrhuncu slave. Nastupio je u nekoliko filmova koji su za temu imali, ili sadržavali rock'n'roll muziku, a 1957. je dobio emisiju muzičkiu emisiju The Big Beat na programu TV-mreže ABC. Ona je brzo skinuta s programa, i to zahvaljujući epizodi u kojoj je crni pjevač Frankie Lymon zaplesao s bijelom djevojkom iz publike; taj incident je razbjesnio vlasnike TV-stanica na Jugu koji su izvršili pritisak na ABC-vo vodstvo.
Freed je usprkos toga nastavio karijeru, a The Big Beat nastavio voditi na lokalnoj njujorškoj stanici. Godine 1959. je, međutim, Freed postao predmetom skandala kada se otkrilo kako je određene pjesme i sastave u svojim emisijama puštao u zamjenu za novac. Također je otkriveno da je Freed u nekim slučajevima na sebe preuzimao autorsko pravo pjesama koje je kasnije puštao, pa je tako sam sebi "dizao" tantijeme. Freed je odbio potpisati izjavu kojom priznaje nepravilnosti, a nakon čega je otpušten i sa radija i televizije. Protiv njega se vodio i kazneni postupak završen 1962. kada je priznao krivnju u zamjenu za uvjetnu zatvorsku kaznu.
Freed se ženio tri puta. Prvi put za Betty Lou Bean, s kojom je imao sina Lancea i kćer Alanu; brak je završio razvodom 1948. Sljedeće godine se oženio za Marjorie J. Hess, s kojom je imao dvoje djece - kćer Sieglinde i sina Alana Jr. I taj je brak završio razvodom. Konačno se 1959. oženio za Ingu Lil Boling, s kojom će ostati do smrti.
Iako je ostao na slobodi, Freed se nakon skandala više nije mogao zaposliti na velikim radio-stanicama, te je bio prisiljen životariti radeći kao DJ na lokalnim stanicama. Ubrzo se odao alkoholizmu te umro od uremije i ciroze jetre u dobi od 43 godine.
U popularnoj kulturi[uredi | uredi kod]
Freedov život je 1978. postao predmetom biografskog filma American Hot Wax gdje je njegov lik tumačio Tim McIntire. Godine 1986. je u Clevelandu postao jednom od prvih osoba uvrštenih u Dom slavnih rock'n'rolla.
1992. je Stephen King njegov lik koristio u svojoj horor-priči You Know They Got a Hell of a Band iz zbirke Nightmares & Dreamscapes. Priča je 2006. ekranizirana u mini-seriji gdje je Freedov lik tumačio Mitchell Butell.
Godine 1999. je snimljen biografski TV-film Mr. Rock 'n' Roll: The Alan Freed Story gdje ga je tumačio Judd Nelson.
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Službeni veb-sajt
- Freed's Rock and Roll Hall of Fame page
- http://www.history-of-rock.com/freed.htm
- Alan Freed na Radio Hall of Fame
- AlanFreed.Com: death certificate
- Djela čiji je autor ili tema Alan Freed u bibliotekama (WorldCat katalog)
- Article on the career of Alan Freed
- Information on Freed from the first chapter of the book Cleveland Rock and Roll Memories Arhivirano 2012-02-24 na Wayback Machine-u
- DVD review of Mr. Rock 'n Roll
- http://www.vh1.com/artists/az/freed_alan/artist.jhtml Arhivirano 2012-02-09 na Wayback Machine-u
