Abasi (novac)
Za ostale upotrebe, v. Abasi (razvrstavanje).
Abasi (perz. عباسی) je kovani zlatnik ili srebrnjak korišten u Iranu tokom novog vijeka. Uveo ga je Abas I Veliki (vl. 1588–1629) neposredno nakon stupanja na prijestolje, zamijenivši kovanicu duplog šahija četverostrukim šahijem tj. abasijem. Kovanice abasija dominirale su otpicajem među srebrnjacima do kasnog 18. vijeka u Iranu odnosno do decimalizacije 1925. u Afganistanu.
Iranski zlatnici i srebrnjaci ovog vremena nisu nosili lica, već vladarevu genealogiju sa šijitskim precima na aversu odnosno šahadu i imena dvanaest imama na reversu. Zlatnici su bili visoke čistoće i standardizirane mase, no vladari najčešće nisu određivali omjer vrijednosti zlata i srebra nego su to prepuštali tržištu. U knjigovodstvu se javlja više termina za specifične mase dvaju metala, ali te jedinice su primjenjivane različito ovisno o centralnom ili lokalnim računovodstvenim sistemima. Također, navedeni termini nisu štampani na kovanicama i procjena njihove kvalitete je ostavljana trgovcima.
Prije Abasove vladavine monetarni standardi su izražavani u tomanima koji je vrijedio 10.000 dinara odnosno 200 šahija. Do pojave abasija, šahi je bio najveći srebrni novac u safavidskom opticaju. Tokom vladavine Muhameda Hodabande (vl. 1578–1587) počeli su se kovati srebrnjaci u apoenima od 2 šahija (došahi) odnosno 100 dinara, a nazivani su kao muhamediji (mahmadiji ili mahmudiji).
Abasove monetarne reforme provedene su između 1615. i 1620. kada je revidiran čitavi računovodstveni sistem s ciljem uniformiranja cijele zemlje. Šah je podigao propisanu masu kovanica u opticaju, iako jedinstvena masena jedinica nije uvedena. Termin abasi primijenjen je za dva srebrnjaka i dva zlatnika mase od 144 odnosno 120 grana (9,33 odnosno 7,78 grama). Oba srebrna abasija imala su vrijednost od 200 dinara (50 abasija = 1 toman), a dva zlatnika 2000 dinara.
Nakon reformi, sve kovanice revidirane na gornji način nazivane su abasijima tokom ostatka safavidskog perioda. Maseni izuzeci od navedenih standarda bili su zlatnici od 54 grana (3,5 grama), kovani po uzoru na kalifatske dinare i venecijanske dukate, no takvi se nisu nazivali abasijima već ašrafijima (originalno mamelučki zlatnik široko rasprostranjen Jugozapadnom Azijom od 15. vijeka).
Za vrijeme vladavine šaha Sulejmana I (vl. 1666–1694) postojale su dvije vrste abasija – jedan u tradicionalnoj vrijednosti od 200 dinara, a drugi od 250 dinara (tzv. veliki abasi ili pandž-šahi). Nakon monetarne krize iz 1687/1688. godine, vrijednost srebrnih i zlatnih abasija pala je na 114 grana (7,4 grama), te je 1717. dodatno opala na 84 grana (5,44 grama) odnosno 1721. na 54 grana (3,5 grama). Ova devalvacija bila je prouzročena financiranjem vojnih pohoda protiv afganskih Hotakija zbog kojeg je starom tipu safavidskih kovanica došao kraj. Usprkos tome, stari abasiji su i dalje bili u opticaju, a termin je među narodom korišten kao sinonim za svaki iznos od 200 dinara.
Povezano[uredi | uredi kod]
Literatura[uredi | uredi kod]
- (en) Alizadeh, Abbas (20. 9. 2009) [15. 12. 1992]. Coins and Coinage. Encyclopædia Iranica. New York: Columbia University.
- (en) Avery, Peter William; Fragner, Bert Georg; Simmons, J. B. (13. 7. 2011) [15. 12. 1982]. ʿAbbāsī. Encyclopædia Iranica. New York: Columbia University.
- (en) Hinz, Walther (1969). „The Value of the Toman in the Middle Ages”. u: Minovi, Mojtaba; Afshar, Iraj. Jadnama-je Irani-je Minorski. Tehran University Publications. 1241. Tehran: University of Tehran. str. 94. OCLC 4588575.
- (de) Kaempfer, Engelbert; Hinz, Walther (1940). Am Hofe des persischen Grosskönigs, 1684-85. Quellen und Forschungen zur Geschichte der Geographie und Völkerkunde. 7. Leipzig: Koehler. str. 54. OCLC 312913989.
- (en) Rabino, Hyacinth Louis (1914). Coins of the shahs of Persia. Paris: Ernest Leroux. OCLC 777970084.
- (en) Rabino, Hyacinth Louis (1945). Coins, Medals, and Seals of the Shâhs of Îrân, 1500-1941. Hertford: S. Austin and Sons, Oriental and General Printers. str. 20. i 32. OCLC 8425984.
- (de) Schrötter, Friedrich Leopold Freiherr (1930). Wörterbuch der Münzkunde. Berlin; Leipzig: W. de Gruyter. OCLC 456154957.
- (de) Schuster-Walser, Sibylla (1970). Das Safawidische persien im Spiegel europï̀scher Reiseberichte (1502-1722), untersuchungen zur Wirtschafts- und Handelspolitik. Baden-Baden; Hamburg: Grimm; Buske. str. 43. OCLC 190207.
- (de) Vasmer, Richard (1933/1934). Zur Münzkunde der persischen Schahe. Islamica. 6. Leipzig: Verlag der Asia Major. OCLC 1753986.
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Ostali projekti
 | U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: Safavidske kovanice |